Зміцер Лукашук: Пасля “тварам аб глебу” з’явіўся супраціў – я павінен яму адказаць, а не стаяць і маўчаць… (Тэкст анлайн-канферэнцыі)

Барыс Гарэцкі: Я заўсёды перад анлайнамі хвалююся. А ці бывалі моманты, калі ты хваляваўся перад нейкім эфірам, сустрэчай?

Зміцер Лукашук: У апошні час – не. Вялікая практыка працы з людзьмі, інтэрв’ю, размоў дае ўпэўненасць у сабе. Па-другое, калі ловіш якога-небудзь дэпутата ці міністра ў калідорах Палаты Прадстаўнікоў, то хвалявацца няма часу. Думаеш толькі пра тое, як бы ён ад цябе не ўцёк.

Б.Г.: І нават калі прэзідэнт перад табой?

З.Л.: Ну так, неяк абсалютна спакойна… Не, першы раз, на прэс-канферэнцыі 20 снежня 2010 года, было нейкае хваляванне перад тым як задаць пытанне. Але калі ён пачаў мяне падкалваць – “тварам аб глебу”, усе гэтыя знакамітыя яго выразы, – тады я “сабраўся”, з’явіўся нейкі такі супраціў, што я павінен яму адказаць, а не стаяць і маўчаць… І з таго часу ўжо некалькі такіх прэс-канферэнцый было і інтэрв’ю. Ну чаго хвалявацца?

Я размаўляў з рознымі людзьмі рознага рангу. І прэзідэнт не адзін, скажам так. З Пятром Аляксеевічам Парашэнкам мы таксама, хоць і коратка, але гаварылі. З Гарбачовым гаварылі некалькі разоў.

Б.Г.: Пытанні, якія прыходзілі на наш сайт у каментары, я разбіў на тры вялікія блокі: “журналістыка”, “Еўрарадыё” і “асабістае”. Але перад тым як перайсці да іх, я хацеў яшчэ два пытаннечкі задаць. Ты працаваў і ў рэгіянальнай прэсе, і ў цэнтральных СМІ, і ўрэшце вырашыў застацца ў Мінску. Толькі тут можна сябе рэалізаваць на поўніцу?

З.Л.: На жаль, так. У нашых рэаліях сапраўды так, бо тут больш тэмаў, большы ахоп. Безумоўна, ёсць выбітныя рэгіянальныя СМІ, вартыя рэспубліканскага ўзроўню. Але ў сталіцы і тэм больш, і магчымасцяў.

Б.Г.: Днямі скончыўся Усебеларускі Сход. Які “прысмак” застаўся пасля яго? Можа, нейкія адметныя моманты ў кулуарах былі заўважаныя, але яшчэ не апісаныя Пілецкім у яго Фэйсбуку?..

З.Л.: Насамрэч я не скажу нічога новага. Усе ўдзельнікі сходу сцвярджалі, што гэта вельмі важнае, вельмі патрэбнае, ледзь не лёсавызначальнае мерапрыемства. Але я не пачуў там нічога лёсавызначальнага. Мне не сказалі, як краіна будзе развівацца, якім шляхам ісці, якія рэформы праводзіць. Адзінае, што было сказана, – “распранаемся і працуем”…

Б.Г.: Адзін з нашых чытачоў вельмі шмат пытанняў задаў – магчыма, правакацыйных… На мове арыгіналу: “Может, правильнее говорить не о независимой журналистике, а об альтернативно финансируемой? Сегодня платят одни, и мы читаем про какой классный парень из ВСУ погиб в зоне АТО. Завтра заплатят другие, и нам сообщат, какие замечательные игиловцы погибли под бомбами российских ВКС. Зато честно!”

З.Л.: Каб такія сцвярджэнні рабіць, трэба мець прыклады. Назваць канкрэтны СМІ, які меў фінансаванне з адной крыніцы і пісаў адно, а пасля атрымаў з іншай і пачаў пісаць цалкам супрацьлеглае… Я такіх прыкладаў у нашай краіне не бачу. Ну вось мы – “Еўрапейскае радыё для Беларусі”. Я – шараговы журналіст, я не ведаю ўсіх падрабязнасцяў – як, што, куды і адкуль. Але лічыцца, што нас фінансуе Еўрасаюз. І гэта не азначае, што мы не робім крытычных матэрыялаў пра дзейнасць еўраструктур. Я як палітычны аглядальнік, што займаўся “знешнімі” тэмамі, таксама не раз рабіў крытычныя матэрыялы пра прынятыя ў Еўрасаюзе рашэнні, у тым ліку і адносна Беларусі. Я прыкладаў такіх не ведаю. А на пальцах разважаць – калі будзе тое, то будзе гэта… Будзе – пакажыце.

Б.Г.: Яшчэ пытанне: “Бел.оппо-СМИ проявили полное равнодушие к судьбе журналистки Елены Глищинской, которая, будучи беременной, сидела в украинской тюрьме. Тогда почему мы должны волноваться из-за того, что какому-то Добровольскому подзатыльник отвесили?”

З.Л.: У звязку з гэтым пытаннем цікава: а хто гэта “мы”? Ад імя якой суполкі, арганізацыі піша гэты чалавек? Я так разумею, што ад імя “русского мира”? Дабравольскі – беларускі журналіст, пра якога пісалі беларускія СМІ. А Глішчынская, наколькі я валодаю інфармацыяй, – журналістка ўкраінская, якая працавала ў Адэсе ва ўкраінскіх СМІ. І чаму мы павінныя надаваць нейкую звышувагу гэтай сітуацыі?

У любой краіне ёсць закон, скіраваны супраць сепаратызму. Па гэтым законе была затрыманая не толькі Глішчынская ва Украіне. Паводле яго ж быў асуджаны нейкі блогер у Казахстане, мы ведаем не адзін прыклад таго, як нібыта за сепаратызм, а насамрэч за падтрымку Украіны, былі асуджаныя грамадзяне Расіі ў Расіі… Пра ўсіх іх павінныя пісаць беларускія СМІ? Прычым усе масава і кожны дзень? Калі Глішчынская адстойвала ідэі “русского міра”, дык пра яе павінныя былі ў першую чаргу пісаць газеты “русского міра”. Я, да прыкладу, такіх публікацый не бачыў. Пра яе наогул стала вядома толькі пасля таго, як яе абмянялі на ўкраінскіх грамадзян і яна прызямлілася ў аэрапорце расійскага горада. Якое яна дачыненне мае да беларускіх СМІ?

Прычым тут Беларусь і пры чым тут Дабравольскі ўвогуле? Шмат пісалі пра Дабравольскага СМІ Расіі ці Украіны?..

Б.Г.: “Белоппо-СМИ не пишут правду об экономике Украины и политические репрессии в этой стране, потому что боятся, им не разрешают, или таланта не хватает?”

З.Л.: Я вельмі ўдзячны гэтаму “пытальніку” за тое, што ён уважліва адсочвае, пра што пішуць беларускія “опаСМІ”. Але тое ж “Еўрарадыё” не раз пісала пра тое, што зроблена за два апошнія гады ва Украіне пасля абвяшчэння рэформ, а што не зроблена. Пісалася пра эканамічныя складанасці: падзенне ўнутранага валавага прадукту, скарачэнне знешняга гандлю з той жа самай Беларуссю… Так што гэтаму “ўважліваму” я б параіў быць яшчэ больш уважлівым. Я казаў і кажу: у нас (буду адказваць за “Еўрарадыё”) няма такога, каб мы сталі на чыйсьці бок і, што б ён там ні рабіў, мы казалі – маладзец, усё адно ён харошы… Мы заўсёды кажам: што ёсць, тое ёсць. Неаднаразова крытыкавалі беларускую апазіцыю. Некалькі разоў на нас крыўдзіліся асобныя лідары. Ну і што? Мы павінныя рабіць выгляд, што усё  добра, нягледзячы на тое, што дрэнна?..

Б.Г.: Пытанне ў працяг: “Варожая прапаганда – гэта інфармацыя, якая не падабаецца? Непрыемныя для Вас факты нейкія?”

З.Л.: Таму, хто задае гэтае пытанне, раю зазірнуць у слоўнік. Прапаганда і ёсць прапаганда. Калі нам, наапрыклад, расказваюць, як добра ў Расіі, як там няма праблем са свабодай сходаў, свабодай слова, якія там высокія заробкі і пенсіі… А насамрэч мы ведаем факты іншыя. З іншага боку – ёсць прапаганда з пэўных СМІ, хоць і не так масава, што ў ЕС усё выдатна. А мы таксама ведаем, што ў ЕС ёсць свае праблемы ў шараговых людзей – з крызісам, з уцекачамі, з усім астатнім… Адныя могуць хваліць «рускі мір», а іншыя – «еўрапейскі мір». Але любая інфармацыя павінная падавацца і разглядацца з усіх бакоў.

Б.Г.: “Зміцер, Вы так шмат пішаце пра Украіну. Вам не падаецца, што ўкраінская вайна і асабліва ўкраінская медыясітуацыя вельмі далёкія ад Беларусі? Нам бы са сваімі праблемамі разабрацца, не? Расійская прапаганда ўпэўнена працуе на беларусах, а Вы усё пра ўкраінцаў…”

З.Л.: Тут у пытанні ёсць супярэчнасць. Расійская прапаганда “працуе на беларусах”. І нам на прыкладах трэба паказваць, да чаго гэта можа прывесці.

Я вам раю паглядзець інтэрв’ю, якое я рабіў нядаўна для сайта БАЖ з Раманам Бачкалам. Ён кажа пра тое, што была расійская прапаганда ва Ўкраіне яшчэ да Майдана, да 2013 года, доўгія гады. І вось да чаго гэта ўсё прывяло. І мы сёння на прыкладзе таго, што адбываецца ва Украіне, павінныя паказаць, як можа быць. Таму што беларус нічога дрэннага не бачыць у тым, што беларускія дзеці едуць у ваенна-патрыятычныя лагеры ў Расіі, дзе іх навучаюць тыя расіяне, якія ваявалі на баку ДНР… Ну, паехала дзіцё ў лес, на прыроду, яго там навучылі вогнішча раскладаць… Ну, можа паказалі, як аўтамат разбіраць… А казакі – ну, ходзяць яны з георгіеўскімі стужачкам, ну кажуць, што “мы рускі мір”, нічога ж у гэтым страшнага няма!..

Я разумею, што за 2 гады, пакуль цягнецца гэтая вайна, ад гэтай тэмы людзі ўжо стаміліся. Але мне падаецца, што нават і больш трэба пра яе пісаць – каб паказаць, да чаго можа ўсё прывесці.

Б.Г.: “Рускі мір” пагражае Беларусі, на твой погляд?

З.Л.: Яна нібыта не адчуваецца, гэтая пагроза. Але я кажу: вы перачытайце інтэрв’ю з Раманам Бачкалам, з іншымі журналістамі, з якімі я размаўляў. І вам будзе бачна, да чаго можа прывесці “рускі мір”. Асабліва калі ім патрэбныя будуць чарговыя перамогі для росту рэйтынгу кіраўніка краіны.

Калі я быў на нейкай канферэнцыі ў Маскве і там выступалі розныя расійскія палітолагі ды эксперты, я здзівіўся – як яны напружваюцца ад таго, што Беларусь спрабуе даказаць сваю незалежнасць, што сталі папулярныя вышыванкі, што сталі ўздымаць тэмы пра мову навучаня па-беларуску!.. “Ды як яны маглі, ды што ж гэта такое? Гэта здрада!” І гэта насцярожвае. Не магу сказаць, што “чакаем на рускія танкі”, як спяваецца ў “Народным альбоме”. Але, на жаль, ёсць перасцярога, што следам за Грузіяй  і Украінай можа прыйсці чарга Беларусі і Казахстана.

Б.Г.: “Добры дзень, Зміцер. Пытаннечка такое: раней Вы так любілі хадзіць да Ярмошынай па інтэрв’ю. Чаму так захапляліся ёй, Вам падабалася высмейваць адыёзную пенсіянерку? Яна наогул нешта вырашае ў нашай краіне? І апошняе: чаму цяпер Ярмошына фактычна знікла з Еўрарадыё? Пакрыўдзілася?»

З.Л.: Што значыць – “любіў хадзіць за Лідзіі Ярмошынай”? Людзі працуюць! Гэта звычайная праца.

Па-першае, калі мы гаворым пра выбары – прэзідэнцкія, парламенцкія ці мясцовыя, – пра што кажа апазіцыя ў выніку? “Вінаватая Ярмошына!”. “Яна сфальсіфікавала, яна – чалавек, з‑за якога ў нас у выбарах нічога не змяняецца…” Раз прэтэнзіі да цябе, то ты і адкажы…

Па-другое – журналісты любяць каго? Таго, хто ад іх не бегае, хто ўмее гаварыць, прычым гаварыць вобразна.

Ярмошына не супраць пагаварыць, мае адказ на ўсе пытанні. Што падабаецца – якія б вострыя і правакацыйныя пытанні ні задаваў, яна адкажа на любое. І праз тыдзень, калі патэлефануеш па кароткі камент, яна ніколі не не скажа “давайпака”…

Б.Г.: “Зміцер, чаму Віталь Зыблюк, а не Вы кіруеце “Еўрарадыё”? Падаецца, што Віталя нідзе не бачна, а Вы з Алесем Пілецкім паўсюль”.

З.Л.: Мы з Пілецкім “паўсюль” у якасці журналістаў “Еўрарадыё”, у якасці людзей, якія пішуць матэрыялы. А рэдактар Зыблюк, а не я, таму што кіраўніцтва яго прызначыла… Але, па-першае, ён вельмі добра спраўляецца са сваімі абавязкамі. Чалавек на сваім месцы.

Па-другое – я  наўрадці пагадзіўся б, калі б мне прапанавалі кіраваць “Еўрарадыё”. Я – журналіст, я люблю пісаць, люблю быць у цэнтры падзеяў, а ў рэдактара іншыя функцыі.

Б.Г.: Пытанне, хутчэй, да кіраўніцтва “Еўрарадыё”, але тым не менш: “Зміцер, чаму не расце інтэрнэт-аўдыторыя ЕРБ? Што Еўрарадыё збіраецца прадпрымаць, каб выйсці хоць на ўзровень НН? Наогул, ці ёсць у ЕРБ планы на аўдыторыю, ці Еўрарадыё заточана на эксклюзіў для вузкага кола?”

З.Л.: Наш галоўны план – рабіць добрыя, цікавыя і арыгінальныя матэрыялы. У нас вельмі шчыльны працоўны дзень. Увечары праграма выходзіць, і да гэтай праграмы мы павінныя рабіць рэпартажы. Матэрыял кожны дзень – і не абы-які,  а з сінхронамі, з дыялогамі. Я раблю сваімі матрыяламі ўсё для пашырэння аўдыторыі. Усё астатняе – тэхнічныя моманты.

Але пытанне прагучала – калі будзе жаданне, няхай кіраўніцтва адкажа, бо я не валодаю інфармацыяй.

Б.Г.: Пытанне ў працяг: “Ці робіце вы ў гэтым годзе нешта, каб атрымаць FM-хвалі ў Беларусі?”

З.Л.: Ніякіх звестак няма ні з FM-хвалямі, ні з тым, праз якія яшчэ каналы мы можам свой кантэнт перадаваць па Беларусі. На мёртвай кропцы на сённяшні дзень усё.

Б.Г.: Але, калі быў юбілей “Еўрарадыё” і я рабіў пра яго матэрыял, Віталь Зыблюк казаў, што спадзеў ёсць. Зараз жа “адліга” – мо, і “Рацыю” з “Белсатам” акрэдытаюць…

З.Л.: Няма вольных частот. Спадарыня міністр Аляксандру Лукашэнку адразу і адказала – вольных частот няма. “Па сусеках”, канешне, можна знайсці… Усё гэта адгаворкі. Тое, што ад нас залежыць, мы робім – і запыты, і лісты. Але пакуль зрухаў няма.

Б.Г.: Калі зменіцца сітуацыя ў Беларусі – ты на радыё застанешся, на тэлебачанне пойдзеш ці ў музычную сферу вернешся?

З.Л.: Будзем працаваць і далей на развіццё журналістыкі. Але міністрам інфармацыі не пайду. Я думаю, што ўвогуле Мінінфармацыі трэба скасаваць як структуру…

Б.Г.: Пераходзім да невялічкага блоку пытанняў пра БАЖ. “Зміцер, а чаму Вы – сябра БАЖ? Што Вам асабіста дае арганізацыя? У сучасным свеце ўсе неяк імкнуцца быць героямі-адзіночкамі, не збівацца ў натоўп…”

З.Л.: А я ізноўку звярну ўвагу на інтэрв’ю з адной украінскай журналісткай, Ірай Саломка, якое я рабіў для сайта БАЖ. Яна расказвае пра сітуацыю, калі пару месяцаў таму яны цэлай камандай вымушаныя былі сысці па ідэалагічна-палітычных чынніках з тэлеканала, на якім працавалі. І яна мне сказала: на жаль, у нас не аб’яднаная журналісцкая супольнасць, ніхто з журналістаў фактычна не зацікавіўся сітуацыяй. Здаецца, арганізацыі ёсць. Але журналісты скардзяцца, што ў сярод іх няма такой, якая б адстойвала іх правы.

А ў нас, калі затрымалі недзе журналіста, – куды мы бяжым усе? Нават тыя, хто крычаць, што “нам БАЖ нічога не дае”? Найперш напішам у ФБ: “Дзе журналісцкая салідарнасць? Дзе БАЖ?” І БАЖ дапамагае – і юрыдычна, і зваротамі ў праваахоўныя органы, у Мінінфармацыі… Потым сітуацыя вырашаецца, і мы зноў пачынаем казаць: “А навошта нам той БАЖ, а што ён нам дае?..”

Вось менавіта таму я ў арганізацыі. З чыста практычнага меркаваня: гэта “падушка бяспекі”.

Калі раптам што са мной здарыцца на нейкай акцыі ці яшчэ дзе, пры выкананні прафесійных абавязкаў, – хто за мяне ўступіцца? Родная рэдакцыя і БАЖ. Ну і, спадзяюся, усе астатнія журналісты, якія праявяць салідарнасць дзякуючы таму, што іх усіх да гэтага падштурхне БАЖ.

Б.Г.: Яшчэ адно пытанне датычна БАЖ – пра памер сяброўскага ўнёска. Якім павінен быць памер унёска і ці справядліва было б яго прывязаць да заробку канкрэтнага журналіста? Я падазраю, што пытанне было зададзена чалавекам, які хацеў бы, каб памер быў зменшаны…

З.Л.: Я не ведаю. Невялікія грошы зараз бяруцца. Дзве базавыя на год, 400 тысяч – гэта каля 35 тысяч за месяц. Гэта што – вялікія грошы? Калі вам цяжка 400 тысяч адразу заплаціць – завядзіце сабе капэрту і па 35 тысяч адкладвайце штомесяц…

Б.Г.: “Што вы будзеце рабіць, калі “Еўрарадыё” раптам не працягнуць акрэдытацыю? Хацелася б пачуць сур’ёзна адказ: куды б вы пайшлі працаваць з цяперашніх СМІ?” “Наша Ніва”, “Радыё Свабода”, “Спутнік”, можа?

З.Л.: Пытанне зноў з серыі “а што будзе, калі раптам выбухне звышновая побач з нашай планетай?” Ну, усё можа быць. У 2008 годзе наш офіс накрылі спецслужбы, і мы вымушаныя былі з’ехаць у Польшчу, пасля чаго 2 гады працавалі з Варшавы. Калі здарыцца нешта такое – будзем думаць. Я не магу сказаць, куды б  я пайшоў. Манетызую свой ФБ і буду атрымліваць грошы з пастоў…

Б.Г.: А вось пра “Спутнік” хацелася б пачуць. Была гэтая дыскусія – Памідораў, Кулінковіч… Пайшоў бы туды працаваць, калі б грошы прапанавалі  нармальныя?

З.Л.: Я думаю, што яны і зараз прапануюць нармальныя грошы. На сённяшні дзень – не пайшоў бы. Спадзяюся, што і на будучы дзень не пайду.

Гэта рашэнне Памідорава. Я Памідорава ведаю даўным-даўно, і паглядзім, чым скончыцца яго паход. Па-другое – кожны для сябе вырашае, на што ён можа пайсці, а на што – не. Па-трэцяе, я таксама калісьці сядзеў без працы і ведаю, наколькі гэта маральна складана. Потым ужо ўзнікае складанасць выбару – пайсці табе туды, куды запрашаюць, ці не пайсці. І тут кожны вырашае сам…

Ёсць пэўныя свае ідэалы і прынцыпы, і не хацелася б трапіць у сітуацыю, у якой давялося б рабіць такі выбар.

Б.Г.: “Што вам падабаецц больш – працаваць журналістам ці пісаць хіты дя “Крамы”?” (Зміцер, калі хто не ведае, пісаў і піша тэксты для гурта “Крама”).

З.Л.: Не пісаў ужо даўно тэкстаў. Насамрэч, Ігар Варашкевіч на мяне пакрыўджаны, бо не атрымліваецца шчыльна вярнуцца да напісання тэкстаў. Хаця трэба пісаць новыя песні для чарговага альбома. А пакуль мы за яго нават не браліся…

І журналістыка мне падабаецца, і быць аўтарам хітоў гурта “Крама” падабаецца. І спадзяюся, што ўдасца спалучаць.

Б.Г.: “Ці атрымліваецца балансаваць паміж інтарэсамі сям’і і працы? Камандзіроўкі, праца па выходных… Ці згодныя вы з тым, што журналісты часта нешчаслівыя ў прыватным жыцці?”

З.Л.: Балансаваць атрымліваецца, бо жонка ў мяне з вялікім разуменнем ставіцца да маёй працы. Я спадзяюся, што ўдаецца сумяшаць. Але ў гэтым сэнсе ў прафесіі сапраўды ёсць хібы, бо не заўсёды дастаткова часу надаеш блізкім людзям. Я кажу не толькі пра жонку і дзіця, але і пра бацькоў, і пра братоў, і пра ўсіх астатніх…

Б.Г.: Ці бывалі выпадкі, калі вам хацелася сысці з прафесіі? Калі так, то калі гэта было і што ўтрымала?

З.Л.: Я з прафесіі сыходзіў, але не з‑за таго, што яна мне не падабалася. Быў сыход з журналістыкі ў тэставікі і дырэктары “Крамы” – у далёкія 1980–1990‑я гады мінулага стагоддзя. Зрэшты, і ў той час я супрацоўнічаў і з радыёстанцыяй “Беларуская маладзёжная”, і з “Радыё 101.2”. Так што гэты быў не да канца сыход з прафесіі. Такіх думак пасля таго, як я цалкам вярнуўся ў прафесію, ні разу не ўзнікала. Спадзяюся, і не ўзнікне.

Б.Г.: Ці ёсць сярод нашых чыноўнікаў ды праўладных людзей асоба, да якой вы маеце сімпатыю і павагу, і калі так, то чаму?

З.Л.: Сімпатый журналіст не павінен мець ніякіх, у першую чаргу да чыноўнікаў. Гэта перашкаджае працы.

Павага? Тут пра Ярмошыну было сказана, але я б сказаў, хутчэй, што яна мне падабаецца як суразмоўца. Яны ўсе для мяне – аб’екты. Я стаўлюся да іх нейтральна. Ты з усімі павінен размаўляць з адной інтанацыяй.

Можаш задаваць вострыя, непрыемныя пытанні, але павінен да любога ставіцца з павагай.

Б.Г.: “Ці былі ў вашай прафесійнай дзейнасці выпадкі, якія змянілі ваш светапогляд? Напрыклад, судовы працэс над Канавалавым-Кавалёвым канчаткова змяніў маё стаўленне да смяротнай кары…”

З.Л.: Гэты прыклад – вельмі добры. На пэўных пасяджэннях таго судовага працэсу я таксама прысутнічаў. Я глядзеў на гэтую клетку, на гэтых хлопцаў, потым я чытаў гэтыя матэрыялы і зразумеў: маюць рацыю праваабаронцы, якія выступаюць за адмену смяротнага пакарання. Раней у мяне не было выразнага меркаваня на гэты конт. Але пасля гэтага працэсу я схіляюся да таго, што смяротнае пакаранне павінна быць адменена. Што перыядычна і спрабую давесці нашым чыноўнікам, але з практычнага пункту гледжання: з‑за смяротнага пакарання Беларусь не з’яўляецца сябрам Савета Еўропы…

Б.Г.: На прасторах Фэйсбуку нядаўна рагарэліся спрэчкі, калі Севярынец нагаварыў крытычных рэчаў пра “Радыё Свабода”. Адныя журналісты падтрымлівалі Севярынца, другія – “Радыё Свабода”. Хтосьці – за талерантнасць, хтосьці – за кансерватызм. Ты ў гэтай дыскусіі якога боку прытрымліваўся?  

З.Л.: Я не ўдзельнічаў. Я мог пажартаваць на тэму “займацца фемінізмам”. Гэтак жа, як я магу пажартаваць над выказваннем “распранайцеся і працуйце”. Але ў спрэчках я не ўдзельнічаў. Я талерантна стаўлюся і не лічу, што чалавеку з іншымі поглядамі на сэксуальнае жыццё не трэба падаваць рукі. І прапаганды гомесексуалізму ці “заняткаў фемінізмам” на “Радыё Свабода” я не заўважыў. І на “Еўрарадыё” яго няма. Мо, Севярынец заўважыў – не ведаю.

Я размаўляў з Севярынцам пасля гэтага халівару. Чалавек, можа быць, не так выказаўся, не так яго зразумелі. Як я зразумеў – дык ён найперш выступае супраць прапаганды гэтага. Я згодны тут з ім, што парады – гэта прапаганда свайго светапогляду, ідэй і г.д… Літаральна пасля гэтага бачыў жарт – у Кіеве плануюць марш людзей, якія апранаюць шкарпэткі ў басаножкі…

Ну, такі ў цябе светапогляд – жыві з імі. Але мне падаецца, для гэтага не абавязкова ладзіць нейкія буйныя маршы.     

Анлайн-канферэнцыя са Змітром Лукашуком (ВІДЭА)

Анлайн-канферэнцыя з Марынай Золатавай (ВІДЭА)

Марына Золатава: “З вялікім скепсісам стаўлюся да халівараў у Фэйсбуку”. Тэкст анлайн-канферэнцыі