«Такія пакутныя выпрабаванні прыпалі не толькі на долю праваабаронцаў, але і на долю ўсяго беларускага народу», – Наталля Пінчук

«Цяжка сказаць, у якім стане, здароўі і ці наогул здолеюць выйсці на волю нашыя блізкія»

Гэтыя два гады для сям’і Алеся, як і для іншых сваякоў палітвязняў, сталі цяжкімі часамі выпрабаванняў і новых выклікаў у жыцці. Пры гэтым, Наталля ўзгадвае першы арышт мужа ў 2011 годзе, калі яго затрымалі і асудзілі да чатырох з паловай гады. У зняволенні ён прабыў амаль тры гады і быў адпушчаны датэрмінова ў сувязі з амністыяй.  

«Гэтыя гады — новыя выпрабаванні, якое можна дзесьці параўноваць з тымі гадамі, калі Алесь сядзеў свой першы тэрмін у бабруйскай калоніі. Гэты час — не лягчэйшы. Перш за ўсё, цяжка ўспрымаецца невядомасць: калі няма з ім сувязі ці яна перапыняецца, калі не даходзяць да мяне яго лісты і наадварот. Усё гэта трымае мяне ў вялкім напружанні. Я думаю, што гэта таксама стварае маральныя праблемы для Алеся”.

Наталля параўновае часы першага і цяперашняга зняволення праваабаронцы:

«Ёсць як і нешта падобнае, так і адрозненні. Вялікае адрозненне мы бачым у тэрмінах. Цяпер Алесю прысудзілі грамадны тэрмін — 10 гадоў. Ва ўмовах, у якіх утрымліваюць вязняў у турмах, — гэта тэрмін на ўсё жыццё. Цяжка сказаць, у якім стане, здароўі і ці наогул здолеюць выйсці на волю нашыя блізкія. Яшчэ адно адрозненне з першым тэрмінам у тым, што такія пакутныя выпрабаванні прыпалі не толькі на долю праваабаронцаў, але і на долю ўсяго беларускага народу. Цяпер, якога б чалавека мы з вамі не спыталі ў Беларусі, ён заўсёды знойдзе ў блізкім асяроддзі чалавека, які патрапіў пад рэпрэсіі».

«У лістах узгадвае сітуацыі з вольнага жыцця»

Напачатку траўня 2023 года Алеся Бяляцкага перавялі ў горацкую калонію строгага рэжыму № 9, якая лічыцца паводле сведчанняў былых вязняў адной з самых жорсткіх у Беларусі:

«Пасля таго, як Алеся перавялі, вестак ад яго не было каля месяца. Потым ён стаў дасылаць мне лісты. Наколькі я разумею па лістах, дзе не было адваротнай сувязі, ад мяне Алесь не атрымліваў лістоў. Таму ёсць падставы меркаваць, што на яго аказваецца новы псіхалагічны ціск, які абрывае сувязь з роднымі і робіць яго знаходжанне ў турме яшчэ больш цяжкім”.

Наталля распавядае, што цяпер пасля месячнага перапынку ад Алеся нарэшце прыйшоў ліст, датаваны трэцім ліпеня. 

«І зноўку з гэтага ліста я разумею, што маіх лістоў ён не атрымлівае. Па лістах настрой Алеся нельга назваць аптымістычным, хаця можа я так успрымаю… Ён спрабуе трансляваць для мяне, што быццам у яго ўсё нармальна. Але я разумею, наколькі гэта можа быць «нармальна» ў цяперашніх умовах турмаў. Ды і былыя зняволеныя яшчэ да 2020 года сведчылі, што ў калоніі № 9 вельмі жорсткія ўмовы, распавядалі, як нацкоўваюць «крымінальны элемент» на палітычных вязняў, пра збіццё ў душавых… Таму я магу меркаваць па сведчаннях былых вязняў горацкай калоніі, якія там умовы.

 Алесь перажывае, каб я не хвалявалася за яго. У асноўным у лістах ён узгадвае, як жылі раней і сітуацыі з вольнага жыцця. Змест ягоных лістоў нешырокі”. 

Праваабаронца працуе цяпер у калоніі на дрэваапрацоўцы. Наталля адзначае, што ў лістах Алесь асабліва не піша пра сваё здароўе, але часам праскоквае, што яно пагаршаецца. 

«І гэта мяне вельмі-вельмі не пакоіць».

«Алесь Пушкін для Алеся быў яркім прыкладам сапраўднага беларуса і мастака»

Ноччу 11 ліпеня памёр палітзняволены мастак Алесь Пушкін, які адбываў пяцігадовы тэрмін за карціну ў гродненскай турме. Ён быў блізкім сябрам Алеся Бяляцкага. Наталля вельмі хвалюецца за стан мужа, калі ён дазнаецца гэтую жахлівую навіну:

«Баюся ўявіць, што будзе адчуваць Алесь, калі даведаецца гэтую навіну. Як ён гэта перажыве… У мяне ў самой рука не падымаецца пісаць пра гэта яму… Для Алеся гэта будзе мацнейшы ўдар. Я сама не тое, што не магла паверыць, а адмаўлялася ў гэта верыць, і да гэтага часу не магу з гэтым прымірыцца. 

Гэта вельмі блізкія людзі адных поглядаў на жыццё і на ўсё, што адбываецца навокал. Гэта людзі, якія адданыя Беларусі. Алесь Пушкін для Алеся быў яркім прыкладам сапраўднага беларуса і мастака».

Наталля адзначае, што смерць Алеся Пушкіна, у тым ліку з’яўляецца паказчыкам таго, якім чынам ставяцца да палітычных зняволеных у турмах:

«Алесь Пушкін да канца адмаўляўся пераходзіць на расейскую мову нават у гэтых жахлівых умовах зняволення, за што пацярпеў таксама. На жаль, і да гэтага часу ў нашай краіне працягваюцца ганенні на беларусаў і беларускае ў такіх жахлівых формах. Тых, хто да канца стаіць за беларускую мову, па сутнасці вынішчаюць”. 

«Я павінна рабіць хаця бы тое, што магу не толькі для Алеся, а для ўсіх»

Наталля дзеліцца, што для таго, каб беларускае пытанне цяпер гучала ў свеце на старонках замежных СМІ, успрымалася і чулася ў коле палітыкаў, трэба прыкладаць шмат намаганняў. І Наталля стараецца гэта рабіць. Так, напрыканцы чэрвеня Наталля выступіла ў падкамітэце па правах чалавека Еўрапейскага парламенту, дзе распавяла пра сітуацыю ў Беларусі, палітзняволеных і пра тое, у якіх умовах, яны ўтрымліваюцца ў месцах зняволення і якая дапамога ім неабходна. 

“Акрамя гэтага тэрору супраць народу, яшчэ адбываецца па сутнасці палітыка этнацыду, калі навязываецца расейскія мова і наратывы, перарабляецца гісторыя. Тысячы людзей пакутуюць, як унутры Беларусі, так і за яе межамі, мусіўшы ўцякаць ад гэтага тэрору са сваёй краіны. Лукашэнка ўводзіць краіну ў гэты «рускі мір», не дапускаючы жывой беларускай дзейнасці ўнутры краіны. Усе арганізацыі, якія былі скіраваныя на развіццё і адраджэнне беларускай мовы, культуры былі закрытыя. Гэта ўсё характаразуе тую антыбеларускую палітыку, якую праводзіць Лукашэнка ў нашай краіне. І гэта таксама парушэнне правоў беларусаў”. 

Наталля распавядае, што па зразумелых прычынах у міжнародных журналістаў і палітыкаў на першым месцы пытанне наконт Беларусі звязана з Украінай і вайной.

“Але не трэба забываць, што Беларусь — важная частка геапалітыкі, якую трэба адстойваць. Бо дэмакратычная Беларусь, гэта, па сутнасці, гарантыя міру для Украіны і для ўсёй Еўропы. Таму Беларусь трэба трымаць пад пільным наглядам і рабіць усё магчымае, каб паванне гэтай дыктатуры было зведзенае на нішто”.

Цяпер Наталля фактычна працягвае справу мужа, – заснавальніка і старшыні Праваабарончага цэнтра “Вясна” і лаўрэата Нобелеўскай прэміі міра Алеся Бяляцкага – стаўшы не толькі яго голасам, а голасам многіх беларусаў:

“Лічу, што ў гэтай страшнай сітуацыі я павінна рабіць хаця бы тое, што магу не толькі для Алеся, а для ўсіх. Гэта дае мне адчуванні таго, што маё існаванне недарэмнае, таму што магу рабіць нейкую дзейнасць на карысць нашых людзей”.

Напрыканцы размовы Наталля адзначае, што дэмакратычныя пераўтварэнні і змены ў Беларусі — адна з важнейшых мэтаў, якую мы мусім дасягнуць абавязкова.

Чытайце яшчэ: 

«Фотография — это почти всегда неправда». Сергей Михаленко о роли искусственного интеллекта

«Суткі пабыў з роднымі». Сяргей Сацук сустрэўся ў калоніі з сям’ёй

49-гадовы міністр інфармацыі Пярцоў: Не ведаю, дзе Захаранка і Красоўскі, мяне ў той час не было на свеце