Беларускі журналіст ехаў на Падгале і знік. Што вядома новага ў справе з Паўлам Брэлем?

Павел Брэль быў вымушаны пакінуць радзіму ў сувязі з пераследам з боку рэжыму Аляксандра Лукашэнкі. Як журналісту незалежных медыяў яму пагражалі арышты, катаванні і, урэшце, доўгія гады ў зняволенні. «Белсат» даведаўся ад ягоных сябраў, што ён атрымаў палітычны прытулак у Польшчы, дзякуючы якому можа працягваць працаваць у прафесіі дзеля свабоднай і дэмакратычнай будучыні Беларусі. Таксама ён мог легальна мінаць мяжу на падставе жэнеўскага праязнога дакументу (так званага жэнеўскага пашпарта).

Вымушаны ўцякаць з радзімы беларус пакутаваў ад дэпрэсіі. Каб захаваць душэўнае здароўе, ён вырашыў пераехаць на Падгале (Pod­hale), якім захапіўся падчас шматлікіх вандровак у Татры. Ён спакаваў два заплечнікі, выехаў са сваёй кватэры ў Варшаве і 6 ліпеня рушыў цягніком праз Кракаў у Паронін (Poronin), каб пасяліцца ў Букавіне-Татшаньскай (Bukow­ina Tatrza­ńs­ka). Падчас паездкі яго абакралі – ён страціў свой гаманец з грашыма і дакументамі. Верагодна, ён таксама памыліўся са станцыяй – як даведаліся сябры, выйшаў у Хабуўцы (Chabówka), хоць напісаў ім, што сышоў з цягніка ў Пароніне.

Наступныя два дні ён правёў у Рабцы-Здруі (Rab­ka-Zdrój), што пацвярджаюць яго тэлефонныя запісы і сведкі. У дзень знікнення ён двойчы даладоўваў свой тэлефон у гэтым турыстычным мястэчку – спачатку з 10‑й да 12‑й гадзіны на прадпрыемстве «Trans­mari­no» на вул. Закапяньска 10, потым увечары на запраўцы «Tap» на Закапяньскай 22. Там таксама рабіў пакупкі, разлічваўся з тэлефона. Імаверна, трэцюю ноч ён планаваў правесці ў гэтай мясцовасці – спачатку на будоўлі, потым пад галінамі дрэваў. Сувязь з журналістам абарвалася каля 22‑й гадзіны ў суботу, 8 ліпеня.

Што да гэтага часу зрабіла паліцыя?

Праз тры дні – 11 ліпеня – яго сябры вырашылі заявіць пра знікненне ў паліцыю ў Варшаве, дзе журналіст апошні раз жыў. Аднак паведамленне паступіла толькі 12 ліпеня. Вядома, што сталічная паліцыя высветліла тэлефонныя білінгі зніклага, якія пацвярджаюць, што апошнія паведамленні ён дасылаў 8 ліпеня каля 22‑й гадзіны.

Пакуль ні на сайце варшаўскай камендатуры паліцыі, ні на сайце павятовай камендатуры паліцыі ў Новым Таргу (Nowy Targ), якая адказвае за Рабку-Здруй, не было паведамлення пра зніклага беларуса.

Рэдакцыі «Белсату» стала вядома, што да 17 ліпеня беларускі журналіст лічыўся зніклым без вестак у Рабцы-Здруі, а мясцовая паліцыя гэтага не ведала. Пра гэта начальніку паліцэйскага пастарунку ў Рабцы-Здруі паведамілі толькі ратавальнікі.

«Белсат» паразмаўляў з віцэ-камісаркаю Даротай Гарбач, прэс-сакратаркай KPP у Новым Таргу. Яна пацвердзіла, што справай займаецца KSP і юрыдычную дапамогу ёй аказваюць участковыя паліцыянты. Яны пацвердзілі апошняе вядомае месцазнаходжанне беларуса і перадалі інфармацыю ў Варшаву. Афіцэры таксама ведаюць апісанне зніклага і падчас службы павінныя звяртаць увагу на людзей, якія яго нагадваюць. Як падкрэсліў намеснік камісара, камандаванню Новы Тарг не было даручана праводзіць маштабную пошукавую аперацыю, а ўсе дзеянні вырашаюць афіцэры, якія вядуць справу – у Варшаве.

Як высветліў «Белсат», 16 ліпеня на запыт сталічнай паліцыі TOPR паліцыя ў Закапаным праверылі татранскія прытулкі, шпіталі ў горадзе і запісы сваіх патрулёў – Паўла Брэля не фіксавалі ў раёне, у сувязі з чым службы вызначылі, што няма ніякіх прыкметаў таго, што ён у Татрах.

«Белсат» запытаў у прэс-сакратара варшаўскай паліцыі інфармацыю пра тое, якія дзеянні яны зрабілі ў справе знікнення Паўла Брэля. На момант публікацыі адказу мы не атрымалі.

Што высветлілі ратаўнікі?

Да гэтага часу да пошуку не далучылі група GOPR з Падгаля, якая нясе службу ў гарах вакол Рабкі-Здрую. Як патлумачыў «Белсату» дзяжурны GOPR, паліцыя не далучыла ратавальнікаў да ўдзелу ў пошуках. Да 20 ліпеня ім не паведамлялі, што беларус мог згубіцца ў гарах.

Затое распачала працы Падгальская пошукава-выратавальная група – таварыства з Чарнага Дунайцу (Czarny Duna­jec). Як паведаміў «Белсату» прадстаўнік PGPR, 17 ліпеня ў арганізацыю звярнулася з просьбай шукаць Паўла Брэля яго сям’я. 19 ліпеня ратавальнікі прайшлі з аглядам будаўнічыя пляцоўкі, пусткі і іншыя месцы паміж Рабкай-Здруем і Хабуўкай, дзе журналіст мог шукаць месца, каб пераночыць. Яны таксама тэлефанавалі ў мясцовыя больніцы і паліцэйскія пастарункі, дзе да таго часу не было зафіксавана ніводнага чалавека, які адпавядае апісанню. Сябры GOPR таксама пацвердзілі інфармацыю, атрыманую раней сваякамі пра месцы знаходжання зніклага ў Рабцы: з пансіянату і двух прадпрыемстваў, дзе ён наладоўваў свой тэлефон. Пошукавая аперацыя 19 ліпеня была перапыненая выклікам экстранай дапамогі для правядзення першачарговых дзеянняў і з таго часу не аднаўлялася.

Як паведаміў «Белсату» прадстаўнік PGPR, мясцовая супольнасць невялікая, і калі б Павел Брэль накіраваўся ў горы, то вялікая верагоднасць таго, што яго хутка знайшлі б турысты, леснікі, паляўнічыя ці фатографы прыроды. Тым больш што апошнія стварылі ў Падтатаржы вельмі густую сетку фотапастак. Аднак пакуль няма інфармацыі, што ў лясах каля Рабкі-Здрую быў заўважаны чалавек, падобны да зніклага беларуса.

Таксама ад ратавальнікаў нам стала вядома, што ў тым месцы, дзе абарвалася сувязь з зніклым, цяпер вядзецца рамонт дарогі і чыгуначнага палатна, таму верагоднасць дарожна-транспартнага здарэння са смяротным вынікам малая. Праз Рабку-Здруй працякае рака Раба і яе вытокі – Панічанка і Слонка. 18 ліпеня, гэта значыць за дзень да пошуку PGPR, быў шторм і раптоўная паводка, якія, па словах мэра Лешака Свідра, знішчылі чатыры пешаходныя масты і пашкодзілі два пешаходныя масты праз Слонку. Як паведаміў медыям мэр гораду, вада пасля дажджу была асабліва разбуральнай у раёне новага пратоку Закапянкі, які адводзіцца бетоннымі каналамі.

Адзін з апытаных «Белсатам» падгальскіх ратавальнікаў лічыць, што пошукі Паўла Брэля не маюць для паліцыі прыярытэту. Гэта азначае, што беларус «будзе знойдзены толькі тады, калі яго нехта знойдзе», і актыўнай дзейнасці службаў больш не будзе. Ён падкрэсліў, што нельга выключаць крымінальны склад, у тым ліку нават забойства апазіцыйнага журналіста службамі рэжыму Лукашэнкі. Паводле яго словаў, грамадскасць хутчэй прызнае, што Павел Брэль бясследна знік у гарах, чым знік у Варшаве.

Новыя высновы беларускіх шукальнікаў

У мінулыя выхадныя Рабку і яе ваколіцы абшукалі сябры зніклага і неабыякавыя да ягонага лёсу беларускія эмігранты. «Белсат» паразмаўляў з каардынатарам пошукаў Алай Вайтулевіч.

Да гэтага часу валанцёрам удалося дазваніцца больш чым у 40 шпіталяў на польскім і славацкім баку мяжы. Яны таксама расклеілі ўлёткі пра знікненне Паўла Брэля ў радыусе некалькіх кіламетраў ад Рабкі-Здрую, а адна з пошукавых груп праверыла 5 кіламетраў ракі Рабы ніжэй вуліцы Закапяньскай. Але самае галоўнае, што беларускім шукальнікам удалося выявіць новыя факты знікнення журналіста.

Даведаліся, між іншага, што нядаўна стаматолаг у Варшаве выявіў у яго абсцэс зуба, які ён павінен быў лячыць пасля пераезду на Падгале. Яны мяркуюць, што пасля рабавання Павел Брэль не мог спыніць боль, што зрабіла яго імпульсіўным, і яго здароўе магло значна пагоршыцца.

Таксама валанцёрам удалося знайсці пансіянат, дзе беларус правёў другую ноч у Рабцы-Здруі – з 7 на 8 ліпеня. Яго ўладальніца сцвярджае, што не працягнула яму знаходжанне менавіта праз ягоныя імпульсіўныя паводзіны.

У дзень свайго знікнення ўвечары журналіст напісаў, што планаваў начаваць на дзвюх апонах пад галінкамі. Такое месца беларускія валанцёры знайшлі ў зялёных зонах Рабкі. Недалёка ад яго паркоўка, дзе маглі стаяць машыны з той моладдзю, пра якую ён пісаў непасрэдна перад тым, як знік.

«Пачынаем разглядаць крымінальны варыянт. У апошніх паведамленнях перад знікненнем Павел пісаў, што бачыў маладых людзей у машынах з гучнай музыкай і хацеў да іх падысці. На месцы мы пагутарылі з некалькімі маладымі людзьмі. Мы чулі, што калі б Павел быў агрэсіўным, разгубленым, то справа магла б дайсці да бойкі, а ў выніку забойства. Тым больш, калі б ён размаўляў па-расейску», – распавяла нам Ала Вайтулевіч.

Іншая версія, якую разглядаюць сябры, якія шукаюць яго, – няшчасны выпадак. Павел мог зваліцца ў цемры ў незамацаваны калодзеж, горны ручай або быць збіты аўтамабілем.

«Таму што версію, што ён мог сысці ў горы, мы пакідаем у баку. З паведамлення, якое ён нам напісаў, вынікае, што ён вельмі стаміўся і хоча спаць. Ён не быў бы ў стане далёка зайсці», – тлумачыць беларуска.

Усю атрыманую інфармацыю беларускія добраахвотнікі перадалі паліцыі ў Рабка-Здруй.

Сталічная пасіўнасць, суперажыванне ў гарах

Сяброўка зніклага падкрэслівае заангажаванасць паліцыянтаў з Рабкі-Здрую, якія не толькі з эмпатыяй падышлі да справы, але і рэальна імкнуцца знайсці беларуса. Паводле яе словаў, мясцовым праваахоўнікам перашкаджае тое, што справу вядзе Каменда сталічнай паліцыі. Апошняя, у сваю чаргу, не дае валанцёрам інфармацыі, якая паспрыяла б іх пошуку (напрыклад, звесткі пра месца ладавання тэлефона), а таксама не загадвае акруговай паліцыі ў Новым Таргу больш інтэнсіўна дзейнічаць.

«Маем уражанне, што варшаўская паліцыя заняла пасіўную пазіцыю, чакае. Яны чакаюць на новую інфармацыю, але мы не бачым, каб яны самыя яе спрабавалі яе атрымаць», – тлумачыць беларуска.

Паводле яе словаў, справа магла б зрушыцца з месца, калі б яе цалкам перадалі паліцыі ў Рабка-Здруй. Яна таксама падкрэслівае, што справай знікненнем Паўла Брэля сур’ёзна зацікавілася беларуская дыяспара ў Польшчы, сябры якой гатовыя падтрымаць польскія службы ў выпадку правядзення пошукавай аперацыі на месцы.

«У нас 40 валанцёраў, мы запусцілі збор сродкаў на пошукі, але не ведаем, як і дзе ладзіць аперацыю. Мы не ведаем мясцовасці, не ведаем, дзе ямы, калодзежы, у якія ён мог бы праваліцца. Гэтыя веды маюць мясцовыя службы, да якіх мы заклікаем распачаць дзейнасць. І калі пошукі пачнуцца, мы зможам падтрымаць прафесіяналаў», – падкрэслівае яна. 

Хацеў пачаць новае жыццё ў Татрах

Польскія ратавальнікі, як і беларускія валанцёры, з якімі мы размаўлялі, мяркуюць, што Павел Брэль мог загінуць. Прайшло амаль тры тыдні з таго часу, як ён знік без вестак, і калі ён не быў забіты або страціў памяць (і тое, і другое дапускаюць яго сябры) то, верагодна, прыйшоў час шукаць цела.

Але пашукі цела журналіста важныя і для яго сваякоў – гэта дазволіць не толькі пахаваць яго, але таксама закрыць адкрытыя ім пры жыцці справы: прафесійныя, прыватныя, фінансавыя, страхавыя, спадчынныя і гэтак далей.

Ёсць надзея і на тое, што Павел жывы, проста ён вырашыў знікнуць і пачаць жыццё нанова.

«Нам удалося знайсці вілу ў Букавіне-Татшаньскай, дзе ён зарэзерваваў нумар. Адтуль адкрываецца цудоўны від на Татры. Гэта найлепшае месца, якое можна ўявіць, каб пачаць новае жыццё. На жаль, Павел туды так і не трапіў».

Падаем апісанне Паўла Брэля: хударлявы мужчына гадоў 30-ці, доўгія валасы, прамавугольныя акуляры, рост 185–190 см, верагодна, апрануты ў шэрую кашулю. На момант знікнення ён быў у цяжкім псіхічным стане. Людзей, якія маглі бачыць беларускага журналіста, просяць звязацца з сябрамі, якія яго шукаюць.

Telegram: LABALEKA

Фэйсбук: lawo­j­tulewicz

Тэлефон: 733 782 880

Чытайце яшчэ:

Ігар Карней — у СІЗА, імаверна, супраць яго распачалі крымінальную справу

Буйнейшае аб’яднанне журналістаў у Еўропе назвала суд над Шчыраковай непрымальным

«За кратамі ўвесь час марыў пра дранікі». Леанід Судаленка пра першыя дні на волі