Мелказёраў: я не баюся быць тупаком

Кухня «Маліны»

Ёсць каманда — тры асноўныя чалавекі і больш у чаціку, некаторыя з’яўляюцца там толькі каб прапанаваць персанажа. Мы ўмеем даволі хутка працаваць. Абмяркоўваем гасцей, дадатковыя адценні.

Калі я жыў у Менску да 2020 года, было цікава, былі розныя слаі. У нас былі тры-чатыры розныя ўзроўні ўспрыняцця знакамітасцяў беларускімі людзьмі. Я разумеў, што ў нас у краіне сабраліся 3–4 групы людзей, у якіх ёсць іх уласныя зоркі. Нехта казаў: «Трэба рабіць з Зінаідай Бандарэнкай, будзе пушка». Іншы пярэчыў: «Шушкевіча трэба, будзе бомба». Трэці: «Какабай, гэта будзе ок». Чацвёрты: «Хіжынкова».

Сёння ўсё больш аднастайна. Мы паказваем эміграцыю — людзей, якія вельмі хочуць вярнуцца. Хтосьці прапануе чалавека, у нас збіраецца кансіліум, і мы вырашаем.

Укус Зянона

Ува мне адбыўся ператрус. Я быў дарослым чалавекам, у мяне была складзеная асоба, звычкі, а потым раптам, як кажуць некаторыя, «Зянон пакусаў». Але мой кейс з беларушчынай я не хачу называць місіяй. Калі такімі паняткамі пачынаеш апераваць, робіцца крышачку душна, хочацца фортку адчыніць. Мы ўжо так набегаліся з крыжамі, якія два гады цягнем, што хочацца крыху пажыць. І гледачу даць пажыць, каб кожнае інтэрв’ю не ператваралася ва ўрок гісторыі і тлумачэнняў, як менавіта ты павінен любіць Радзіму.

Мне хочацца паказаць, што беларускае — не гета. Што па-беларуску можа быць стыльна і прыгожа, нядушна. Па-беларуску можна абмяркоўваць спорт, сэкс, а не толькі будучыню краіны. Я ведаю, што яно й раней было можна, але раней я быў проста па-за гэтым. У той шматслойнай Беларусі, пра якую я казаў, я быў па-за беларушчынай. Я лічу гэта сваёй памылкай. Не кажу, што трэба было штодня з Пагоняй і б‑ч-б хадзіць, але можна было і размаўляць па-беларуску, і сябе беларусам уяўляць, а не нейкім цюнінгаваным расейцам.

Таму, па-ранейшаму, найлепшае, што здарылася за апошні час з нашай краінай, гэта 20-ты год.

Патэнцыйны кабздзец

Людзі стаміліся — гэта факт. Быў такі моцны ўздым грамадскай, палітычнай, сацыяльнай думкі, а зараз людзі хочуць выдыхнуць. Таму зацікаўленасць беларускім ютубам стала ніжэйшай. Гэта два чыннікі — стома і страх. Уявім сітуацыю: чалавек на працы вырашыў ютубчык паглядзець. Умоўныя Дудзь, Шыхман, «Вписка», расейскі ці ўкраінскі кантэнт — чалавеку найхутчэй за гэта нічога не будзе. Але калі гэта буду я, Лукашук, Наста Роўда — патэнцыйна чалавеку будзе кабздзец. Трэба вельмі любіць мяне, вельмі цікавіцца беларускай тэмай, каб без падпіскі і нагадванняў заходзіць штосуботу і цікавіцца, што ў нас новага. А калі ты не падпісаны, з цягам часу проста забываеш пра гэта.

Я вельмі ўдзячны нашай аўдыторыі, якая ўжо сфармавалася. Гэта такі ядзерны электарат, які будзе глядзець нас у любым выпадку. Калі ў нас нейкі адпачынак, у мяне дырэкт разрываецца ад «а дзе, а дзе?».

Беларуская брама

У мяне ёсць псіхалагічная праблема, распавядаю. У мяне была размова з Цімохам Акудовічам, яна мне вельмі спадабалася, і сам Цімох — гэта тое, як павінна гучаць беларушчына: проста, сучасна, максімальна нядушна. І я разумею, што ён шчаслівы і што ў яго ўсё клёва. Я пытаюся: «Чаму ж ты радуешся, калі ў цябе перадачу, афігенна зробленую цэлай камандай людзей, з анімацыяй, са сцэнарным планам, глядзяць 4300, 3200?» А ён мне: «Клас! Калі я прыходзіў у пачатку 2000‑х на канцэрт N.R.M, я ведаў кожнага чалавека ў твар. Цяпер калі я прыйду на канцэрт, нікога не буду ведаць».

Проста Цімафей увайшоў у ютуб з беларускай брамы, дзе і 200 праглядаў было нешта. А я траўмаваны расейскім ютубам, я заходзіў праз расейскую і ўкраінскую брамы, дзе вялікія прагляды і памеры. Я рабіў гэтую памылку і працягваю час ад часу яе рабіць. Сяджу і думаю: у мяне 70 тысяч чалавек паглядзелі інтэрв’ю, гэта тое, што Дудзь набірае за хвіліну. Але рацыянальна я разумею: усё нармалёва.

Што там Дудзь

Я не буду кічыцца, што мне Дудзь нецікавы. Зразумела, што ён не рабіў рэвалюцыю фарматам, фармат быў і да яго. Але ён прынёс у расейскі, эсэндэшны ютуб якасць найвышэйшага ўзроўню. Мы з Івуліным працавалі ў рэдакцыі «Трыбуны», што была часткай холдынгу sports.ru, галоўным рэдактарам якога быў Юра Дудзь. Ён вельмі прынцыповы, працаздольны, у яго высокая працоўная этыка. Як бы людзей ні дастаў Дудзь праз тое, што яго шмат, гэта — high lev­el. Рэдакцыя, рэакцыя, падрыхтаванасць.

Безумоўна, Дудзь быў маім role mod­el. Цяпер, пасля яго міграцыі, пасля вайны, я не маю вялікага стымулу яго глядзець — хіба ўбачыць, як яны развіваюцца. Дудзь з тых дзяцей, каго кінеш у пясочніцы, і яны там сябе зоймуць, ён сам сябе матывуе. Я не такі, мне патрэбны знешні стымул.

Калі былі два інтэрв’ю з расейцамі — з Тамарай Эйдэльман і Максімам Кацам, — некаторыя людзі пісалі, што адпісваюцца ад мяне. Маўляў, былі добрыя беларускія інтэрв’ю, а тут такое. І я такі: «Бл*, ну куды вы адпісваецеся?» Два інтэрв’ю з расейцамі нівелююць усё, што мы зрабілі раней? Хаця, калі гэты ўчынак прынёс камусьці вызваленне ад болю, задавальненне, то я сабой задаволены.

На папярэднім тыдні, відаць, праз маю стомленасць псіхалагічную, мяне выкінула з нашай беларускай праблематыкі, і я глядзеў расейскі ютуб, узгадаў старое. Я паслухаў некалькі падкастаў. Недзе эзопавай мовай, недзе нармальна яны крытыкуюць вайну, або ў ваенны час могуць сабе дазволіць інтэграцыі, то бок, жыць са сваёй працы. Да чаго я гэта ўсё кажу? Расея сёння — гэта Беларусь прыблізна 2021 года, да пагрому Тут.бая. Ім яшчэ ў дупу не засоўваюць качаргу, і яны спадзяюцца, што не засунуць. Таму мы сябе з Расеяй параўноўваць не можам.

Калі скончацца героі

Магчыма, героі вычарпальныя. Таму трэба думаць, што далей, рабіць так, каб людзям было цікава мяне глядзець. Зараз «Маліна» можа карыстацца назапашаным сацыяльным капіталам. Мы клічам ноўнэйма ці не супервядомага чалавека, але праз тое, што да нас ёсць давер, людзі прыходзяць паглядзець на яго. Колькі яшчэ будзе такіх чувакоў? Па нашых прыкідках, на год хопіць. Мы, безумоўна, абмяркоўваем планы, мы хочам мяняцца. Ёсць тэматычныя інтэрв’ю, датычныя эканомікі, рэлігіі, можна здымаць кіно, можна распавядаць цікавыя рэчы ў кадры.

Кажуць, што чалавек жыве ў той краіне, чые навіны ён чытае. Я чытаю польскія навіны толькі ў дачыненні да «Міністэрства міграцыі». Да таго ж, Польшча сфармавала першую такую нашую вялікую, сур’ёзную дыяспару. І людзей становіцца ўсё больш і больш.

Чэлесы за каўнерам

Цалкам нармалёва, што чым большым ты становішся, тым больш лайна на цябе ліецца. Я называю гэта чэлесапрыёмнік. Бо накідаць мне чэлесаў за каўнер — святая справа. Структура такая: вы выпускаеце ролік, спачатку прыходзяць чувакі, якія лайкаюць і каментуюць «для прасоўвання беларускага ютуба», потым прыходзяць тыя, у каго завядзёнка ёсць гэта ўсё глядзець. А потым ужо хэйтары і боты. Вельмі добры вынік, паказчык развіцця — калі ў цябе ёсць сістэмныя хэйтары.

Госці, госці

У мяне было 110 гасцей недзе. Я іх называю гасцямі, не героямі. Героі — такі савецкі наратыў. Не магу сказаць, што нехта з гасцей аказаўся зусім іншым чалавекам. Вядома ж, што для таго каб задаць добрае пытанне, трэба ведаць 70% слушных адказаў. Часта я падчас інтэрв’ю 5 гадзінаў слухаю тое, што ўжо чытаў напярэдадні. Бывае, што чалавек кажа арыгінальную думку ў эфіры, але ўсё ж у мяне неафіцкае шоў, і мая задача — прыгожа ўпакаваць тое, што іншыя не ведалі, паказаць людзям вітрыну, каб яны пасля захацелі зайсці ў краму і, магчыма, нешта набыць.

У мяне ёсць трыяда гасцей апошняга часу, за думкамі якіх мне цікава сачыць. Гэта Саша Філіпенка. Мы здымаліся ў шведскім Доме літаратара. Саша максімальна цынічны і стылёвы чувак, ён сябе ўвесь час рэфрэшыць, магчыма, праз тое, што ён не ўвесь час у нашай тэме, у нашых навіновых стужках. Іншы круты чувак — гэта Мікалай Халезін. Я жартую, што ён, пакуль вітаецца, 15 разоў рэкламуе Беларускі свабодны тэатр. І гэта цудоўна. Мы павінны ствараць брэнд беларусаў як цалкам нармалёвых чувакоў. Чалавек глабальна паспяховы, чалавек дзеяння. Трэці чалавек — Дзмітры Навоша. Гэта чалавек ад бізнэсу, і нам не хапае такіх людзей у нашых інтэрв’ю. Таму што пабудова альтэрнатыўнай публічнай Беларусі магчымая, калі ёсць людзі справы. Навоша вельмі пазітыўны, як мне падаецца, і вельмі добра фармулюе ўласныя думкі. Гэта тры персанажы, якія прыходзяць у галаву першымі. Так, усе тры мужчыны.

Формула інтэрв’ю

Інтэрв’ю — гэта нейкі рытуал. Я намагаюся чалавеку стварыць умовы, каб ён раскрыўся па максімуму. Калі трэба ціснуць — цісну. Добрае інтэрв’ю — гэта твая падрыхтоўка + кантакт з чалавекам + рэакцыя.

Людзі, якія ахвотна спекулююць на тым, што я нібыта недалёкі, ёсць, поспехаў ім. Я не баюся быць тупаком. Я не баюся не ведаць — баюся, што не буду хацець дазнацца. Пасля інтэрв’ю ў мяне з’явілася больш шырокае кола знаёмых, людзей з вялікімі ведамі, з якімі я магу параіцца, да якіх звярнуцца.

Быць у парадку

Я зараз чытаю «Менскую трылогію» Сяргея Пясецкага, гэта вельмі крута. Я прачытаў «Русскую книгу» Сяргея Дубаўца, і мяне гэта ўразіла — што мы не вырашаем свае праблемы больш за 30 гадоў.

Для таго каб самаўдасканальвацца, я сплю, чытаю і хаджу ў спортзал. Апошнім часам разумею, што трэба быць з усіх бакоў у парадку. Нявыспаным не прыйдзеш на інтэрв’ю. Каб сядзець, каб слухаць чалавека 5 гадзінаў, трэба быць фізічна ў форме. Калі журналіст задзяўбаны і хоча сысці з уласнага інтэрв’ю — гэта кепска, непрыемна, гэта «абавязалаўка», і гэта адчуваецца. Я раблю ўсё, каб адчувалася іншае.

У мяне тут дзве думкі. Першая — пра шчырасць. Яна цяпер нібыта выведзеная ў трэнд. Усялякія там майстар-класы, варкшопы вучаць, што не трэба з сябе нічога выціскаць. Да мяне гэтая думка даляцела крыху раней праз назіранне за працай Сашы Івуліна. Мне можа не падабацца падача, шрыфты, счэпкі, але струмень чысцюткай энэргіі, якую ты атрымліваеш, не заўважыць нельга. Ну, і заўсёды прыемна глядзець, як чалавеку па кайфу тое, што ён робіць.

Другая думка — менавіта пра кайф ад сваёй справы. У мяне намецілася месца сілы ў Варшаве. Мяжа трох варшаўскіх раёнаў — Вілянуў, Урсынуў, Макотуў. Гандлёвы пасаж. Ну, базарчык, падобны да нашых Жданоў. Хлопец, з якім мы ў футбол гулялі за Team Ivulin, робіць шаўрму. Такі просценькі боксік с высокай тэмпературай, але ён кажа, што кайфуе. Маўляў, не патрэбныя мне гмахі, не патрэбныя белыя каўнерыкі, вось цалкам мая эстэтыка. Разумееш, адпаведнасць усіх складнікаў робіць унутраную гармонію. І яно адчуваецца. І шаўрма смачная. І натхненне атрымліваецца.

Таму жыццёвая мэта на дадзены момант фармулюецца проста — шчасце ў працы.

Чытайце яшчэ: 

«Последней каплей стал арест преподавателя на 15 суток». Бывшие студенты журфака БГУ о своем решении забрать документы

Эдуард Мельников: «Горком закрыл мои прямые эфиры: во время их рабочие крыли последними словами то, что творилось в промышленности»

Из журналистики в медицину: «Я хорошо понимаю врачей, которые отказываются говорить с журналистами»