«Вясна» атрымала прэмію ААН ў галіне правоў чалавека за 2023 год

Лаўрэаты прэміі былі абраныя з больш чым 400 намінацый, атрыманых ад дзяржаваў-членаў, сістэмы ААН і грамадзянскай супольнасці. 

Цырымонія ўручэння прэміі 2023 года адбылася ў штаб-кватэры ААН у Нью-Ёрку ў межах мерапрыемстваў, прысвечаных Дню правоў чалавека. Генеральны сакратар Антоніу Гутэрыш выступіў на цырымоніі ўручэння прэміі і адзначыў, што сёння правы чалавека пад пагрозай ва ўсім свеце, і праваабаронцы – гэта «святло ў цемры».

«Яны [праваабаронцы] мяняюць жыццё: яны змагаюцца, яны адукоўваюць, яны прыцягваюць улады да адказнасці, каб зрабіць правы чалавека жывой рэальнасцю, якая дыхае. Гэта вельмі небяспечная праца. Летась былі забітыя амаль 450 праваабаронцаў, журналістаў і прафсаюзных дзеячаў. На сорак працэнтаў больш, чым летась. 33 чалавекі бясследна зніклі: ашаламляльны рост на 300 адсоткаў у параўнанні з 2021 годам. У гэтым кантэксце сённяшняя прэмія ў галіне правоў чалавека набывае яшчэ большае значэнне. Гэтая прэмія прызнае дасягненні праваабаронцаў з 1968 года», – сказаў генеральны сакратар ААН.

На цырымоніі прысутнічала праваабаронца «Вясны» Алена Маслюкова. У сваёй прамове яна адзначыла, што гэта вялікі гонар для праваабарончага цэнтру і ўсіх беларускіх праваабаронцаў. Яна звярнула ўвагу, што гэта нагода працягваць працу і рабіць яе паслядоўна і сумленна: у Беларусі працягваецца пераслед людзей паводле палітычных прыкметаў, катаванні беларусаў і беларусак у месцах зняволення, а правы чалавека для дзяржавы не з’яўляюцца каштоўнасцямі. Алена выказала спадзеў, што прыйдзе час, калі Усеагульная дэкларацыя ААН і правы чалавека будуць вывучацца ў беларускіх школах. Пасля прамовы прадстаўнікі і прадстаўніцы самых розных краінаў выказвалі салідарнасць з Беларуссю і выказвалі падзяку «Вясне» за шматгадовую працу. 

— Апошнім часам «Вясна» заслужана даюць шмат узнагародаў, — пракаментавала Алена атрыманне прэміі. — Арганізацыя працягвае абараняць правы чалавека ў вельмі цяжкіх умовах.

Але прэміі такога ўзроўню паказваюць, наколькі глыбока працуюць праваабаронцы ўсёй Беларусі і «Вясны», у прыватнасці.

— Гэту прэмію ўручаюць раз на пяць год, і так атрымалася, што «Вясна» атрымала яе ў юбілейны год прыняцця Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека. Але правы чалавека — гэта не проста пералік пэўных правоў і свабодаў, замацаваных у гэтым дакуменце. Гэта штодзённая праца, каб кожны ведаў пра іх і быў узброены механізмам іх абароны. Мяне ўразілі іншыя праваабаронцы, якіх я сустрэла: Жульен Люсанж з Конга, якая змагаецца за правы жанчынаў ужо 40 гадоў: бачна, што яна гарыць справай і дагэтуль. А Хуліо Перэйра з Уругвая, які дапамагае асацыяльным людзям, адстойвае правы дзяцей з гэтых групаў, а таксама змагаецца супраць наркотыкаў у сваёй краіне. Гэта вельмі небяспечна, — дадала яна.

Спадарыня Маслюкова ўпэўнена: неўзабаве ўсё зменіцца. 

—У ААН я ўбачыла, як правы чалавека працуюць у рэальнасці. Напрыклад, калі перад уручэннем намінанты прэміі фатаграфаваліся з першымі асобамі арганізацыі, сярод іх была Элеанора Рузвельт — унучка былога прэзідэнта ЗША, старшыня Рады дырэктараў Інстытута Рузвельта. У свой час яе бабуля атрымлівала гэтую прэмію! Яна сціпла паводзіла сябе, ставілася да ўсіх спагадліва і добразычліва, паціскала рукі і віншавала. Убачыўшы такое стаўленне жанчыны з высокім статусам да ўсіх людзей, мне стала балюча за Беларусь: у нашай краіне разумныя, таленавітыя людзі не патрэбныя, іх кідаюць у турмы, частка эліты выціснутая з краіны. У зняволенні знаходзяцца лідары грамадства — у тым ліку, Алесь Бяляцкі. Такое стаўленне да людзей з боку дзяржавы. 

Заснаваная Генеральнай Асамблеяй у 1966 годзе (A/RES/21/2217), прэмія была ўпершыню прысуджана ў 1968 годзе, у дзень, які цяпер вядомы як Дзень правоў чалавека, 10 снежня. Яна прысуджаецца кожныя пяць гадоў за «выдатныя дасягненні ў галіне правоў чалавек». Сярод папярэдніх атрымальнікаў былі Джымі Картэр, Нэльсан Мандэла, Д‑р Дзяніс Муквеге, Элеанора Рузвельт, Малала Юсафзай і Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа (МКЧК).

«Вясна» была намінаваная фондам Right Liveli­hood. Намінацыю падтрымалі калегі вясноўцаў з БХК, НХК і FIDH.

Чытайце яшчэ:

Пайшоў на работу і не вярнуўся. Зніклымі лічацца 84 журналісты — расказваем некаторыя гісторыі

Главный редактор Reform.by: Наш проект может закрыться

Уладзімір Лапцэвіч: З‑за мяжы таксама можна працаваць на аўдыторыю ў Беларусі