Адзін харошы чалавек сказаў мне напісаць раман…

Чытаю газеты і допісы сяброў у Face­book — мы ўвесь час гаворым не пра тое.

Калі памёр мой бацька, да мяне сталі прыходзіць людзі і казаць: «Дзякуй». Проста так — за тое, што я яго сын. Яны паціскалі руку і сыходзілі ў сваю шэрую будзённасць. Бацька памёр, але пакінуў мне разуменне, як трэба жыць, каб людзі з тваёй вёскі сказалі: «Дзякуй». Не начальнік у офісе. Не блогеры. Не калегі. А менавіта гэтыя простыя людзі ў касцюмах кустоў. Калі яны не кажуць «Дзякуй», значыць, ты тут не жыў, а калі жыў, то дарэмна. От і я напісаў вельмі шмат непатрэбных слоў. Я атрымаў за іх лайкі, але не пачуў «Дзякуй» тут. У сваім Прудку.

Я і мае сябры, якія пішуць, жывем ва ўяўным свеце, дзе адчуваем сябе пачутымі. А папраўдзе, чытаем сябе і слухаем толькі мы самі. А жыццё, сапраўдная аўдыторыя — па дарозе ў краму, дзе недаверліва пазірае прадавачка, каб я чаго лішняга пра яе не напісаў.

Я гляджу на чысты аркуш на маніторы і ўзгадваю словы, якія сказаў харошы чалавек: «Твой раман заўважаць нямецкія выдаўцы, перакладуць яго на нямецкую мову і дадуць такі вялікі ганарар, што ты зможаш купіць карову».

Пра карову, канешне, я ўжо сам дадумаў. Для мяне велічыня ганарара вымяраецца так — ці хопіць на карову. Карову я хачу, але не хачу пісаць раман для нямецкіх выдаўцоў. Я хачу напісаць яго для сваёй вёскі.

Гляджу ў акно. Па вуліцы ідзе калгасная даярка.

«Чаго ты хочаш, даярка? — думаю я пра сябе. — Што мне расказаць, каб ты прачытала маю пісаніну?»

Я гляджу на яе і ўжо не сумняюся, чаго яна хоча і чаго хоча кожны нармальны беларус. Гэта беларуская мантра, якую я чую кожны дзень, якую прамаўляюць за любым святочным сталом у беларускай хаце перад словам «будзьма!». Гэта самыя простыя словы, але і самыя сапраўдныя — КАБ НАШЫ ДЗЕЦІ ЖЫЛІ ЛЕПЕЙ ЗА НАС. Гэта вельмі прыгожыя словы, сэнс усіх змаганняў і гараванняў. Словы такія цёплыя, што адразу званю маме.

— А я знайшоў такую самую шафу, як у дзедавай хаце стаяла, — кажу ёй.

— Анігадкі! От любіш ты збіраць рознае халусце.

— Люблю. А што?

— Нічога, збірай. Табе добра — і мне добра.

А мой дзядзька з Калінкавіч аддае сваю і жончыну пенсіі сыну, сам жа працуе начным вартаўніком па начох і есць бульбу без сала. Ён не хоча дэмакратыі  — ён хоча, каб сын дабудаваў хату. Я магу расказаць дзясяткі такіх гісторый.

Каб нашы дзеці жылі лепей за нас — мусіць, гэта мантра не назаўсёды, яна дадзена нам толькі на час, пакуль мы жывем у квітнеючай Беларусі. От калі яна расквітнее цалкам, і мантра зменіцца на «для сябе». А сёння так.

Калі ў Беларусі пройдуць праўдзівыя выбары, прэзідэнтам стане той кандыдат, які возьме беларускую мантру сваім лозунгам. Абрыдла стабільнасць, а «Хай вашае жыццё будзе як у тэлевізары» — прыгожая казка. Мы казкам не верым. Даярка, якая ідзе па вуліцы, не хоча быць Сабчак. Яна хоча шчасця сваім дзецям. Беларусы — гэта не тэлегероі. Беларусы — гэта мамы і таты.

2 красавіка ў Мінску прайшоў пікет супраць расійскага шавінізму і імперыялізму. Акцыя была прымеркавана да Дня яднання народаў Беларусі і Расіі. Актывісты скандавалі лозунгі «Расія — гэта вайна», «Рукі прэч ад Украіны», «Свабоду Надзеі Саўчанка».

А тым часам па вуліцы Дзяржынскага ў Прудку ідзе даярка і думае, што, каб можна было даіць удвая болей кароў, то якая б палёгка была яе дзецям.

Я не хачу крытыкаваць акцыю і лозунгі. Я хачу сказаць, што пісьменнікі, журналісты, грамадскія дзеячы, апазіцыйныя палітыкі жывуць у адной краіне, а беларускі народ — у іншай. Я ўпэўнены, што людзі, якія маюць голас і ўладу праз свой голас, мусяць, найперш, быць рупарам свайго народа: вёскі, раёна, вобласці, краіны — хто да чаго здатны. Таксама я ўпэўнены, што, калі мы пішам, гаворым, выступаем для таго, каб нас заўважыў нямецкі выдавец і даў ганарар на карову, калі мы чытаем і каменцім самі сябе, калі нас не бачыць даярка, якая ідзе па вуліцы Дзяржынскага ў Прудку, мы робім усё гэта не па-беларуску.

Бо няможна быць больш беларусам, чым сам беларускі народ.

Лёс Надзеі Саўчанка —  журналісцкі ды палітычны клопат. Але ён мусіць рэалізоўвацца на нейкіх унутраных пляцоўках. Гэта не тое, што варта выносіць на вуліцу, «у народ». Беларускую матку хвалюе, чаму яе сыны п’юць, а не праблемы Саўчанкі ці Пуціна. Выбачайце, але гэта праўда.

Таксама і беларускай журналістыцы варта адпавядаць унутраным патрабаванням — быць накіраванай на тое, каб нашы дзеці жылі лепей. А гэта значыць — паляпшаць жыццё ў Беларусі сёння.

Паляпшаць, а не ствараць ідэалістычную карцінку на ўзор дзяржаўных СМІ. Бо, шаноўныя журналісты-бюджэтнікі, не толькі дзеці даярак, а і вашыя, будуць жыць тут далей пасля нас. Усе дэкарацыі і іншыя дажынкі, за якімі вы хаваеце праблемы, некалі ўпадуць ім на ногі. Далучайцеся да беларускай мантры. Прыяць дзецям — то добра.

Мне здаецца, што якасць тэкстаў можна вымяраць так. Трэба ўявіць перад сабой аўдыторыю з аднавяскоўцаў і прачытаць ім напісанае. Калі яны даслухаюць да канца, будуць задаваць пытанні, абмяркоўваць між сабой, а аўтару не будзе сорамна за свае словы, то тэкст добры.

Калі слухачы перапыняць пытаннем: «Гэта ўсё панятна, ты лепей скажы, ці будуць нашы дзеці жыць лепей за нас», — гэта правал.

А вельмі добры тэкст — такі, за які падзякуюць.

Але, пэўна, прасцей атрымаць нямецкі ганарар-карову, чым беларускі бясплатны «Дзякуй». Пакуль што беларускі аўтар і беларускі народ адзін аднаго амаль не чуюць.

Абмяркоўвайце ў каментах!