Што рабіць, калі герой просіць выдаліць інтэрв’ю? Досвед рэдакцый «Наша Ніва», «Медиа-Полесье» і Hrodna.life
Рэдактары выданняў «Наша Ніва», Hrodna.life і «Медиа-Полесье» распавялі, як рэагавалі на просьбы крыніцы інфармацыі выдаліць матэрыял, а старшыня Камісіі па этыцы Беларускай асацыяцыі журналістаў Сяргей Ваганаў каментуе гэтыя кейсы.
Чыноўнікі, незадаволеныя сваімі абяцаннямі
Год таму выданне Hrodna.life апублікавала ў сябе на сайце матэрыял пра абяцанні старшыні Гродзенскага райвыканкама і іх выкананне. Пасля публікацыі рэдактарам настойліва «парэкамендавалі» яго прыбраць, на што яны растлумачылі, што так не робяць.
Прадстаўнікоў рэдакцыі папрасілі падысці ў райвыканкам на размову. Але і пасля гэтага Hrodna.life не знiшчыла публікацыю, таму што ўсё было законна. Ні граматыка, ні этыка не парушаныя.
«Мы рэдка карыстаемся жанрам інтэрв’ю ў чыстая выглядзе. Часцей мы выкарыстоўваем форму артыкула з элементамі інтэрв’ю. Што тычыцца аўтарства, дык я схільная лічыць героя паўнавартасным суаўтарам журналіста. Калі мы выбралі для размовы менавіта гэтага чалавекі і просім яго выказаць уласныя развагі і меркаванні, то трэба ставіцца да яго з павагай. Мы ж даём журналісту права на пэўную літаратурную апрацоўку тэкста, то і іншаму ўдзельніку інтэрв’ю мы павінны такое ж права забяспечыць, — кажа Ірына Новік, рэдактар Hrodna.life.
— То бок праблему «просьба зняць апублікаванае інтэрв’ю» мы стараемся вырашаць прэвентыўна — узгадняем тэксты. Іншая справа, калі мы складаем прафайл героя, у такім матэрыяле могуць быць выкарыстаны элементы цытавання ранейшых апублікаваных выказванняў».
Каментар Сяргея Ваганава:
«Відавочная спроба чыноўніка, які валодае ўладнымі паўнамоцтвамі, звярнуцца да цэнзуры, што адназначна супярэчыць заканадаўству. Калі ў публікацыі не было недакладнасцяў або памылак, то і з этычнага пункту гледзішча рэдакцыя паступіла правільна, не паддаўшыся ціску з боку чыноўніка».
Пагадзіўся на інтэрв’ю, а потым пагражаў судом
У лютым гэтага года на сайце «Наша Ніва» з’явілася публікацыя пра сельскага ўчастковага, які стаў дырэктарам школы. Ён без праблем пагадзіўся на інтэрв’ю, але потым унёс шмат правак у тэкст. У выніку наогул сказаў, што падасць на газету ў суд, калі выйдзе гэты матэрыял. Матэрыял журналісты не знялі.
«Былі выпадкі, калі героі матэрыялаў «НН» заяўлялі ў апошні момант: «Мы супраць публікацыі, будзем падаваць у суд, калі ўбачым на сайце».
На здароўе, хочаш — судзіся. Пакуль ніхто не дайшоў ды суда, — кажа Ягор Марціновіч, галоўны рэдактар газеты «Наша Ніва». — Журналіст не абслугоўваючы персанал для герояў публікацый.
Ён падрыхтаваўся ды інтэрв’ю, правёў яго, апрацаваў атрыманую інфармацыю. Таму «абнуліць» гэтую працу — самае неэтычнае, што можа зрабіць рэдактар. Калі ў інтэрв’ю няма памылак, чаму я павінен яго выдаляць? Тым больш, што ў кэшы Google гэта ўсё адно застанецца».
Каментар Сяргея Ваганава:
«У прынцыпе чалавек, які дае інтэрв’ю, мае поўнае права ўносіць праўкі ў свае адказы на пытанні журналіста, а таксама патрабаваць адмовы ад публікацыі. Але ў такім выпадку ў рэдакцыі захоўваецца магчымасць публічна выказацца з гэтай сітуацыі, калі, вядома, яна лічыць, што праўда на яе баку. Адказы на пытанні журналіста ў інтэрв’ю не раўназначныя простай мове, якую журналіст можа працытаваць ў нарысе, напрыклад, або ў рэпартажы, або справаздачы з прэс-канферэнцыі, і даказаць сказанае дыктафонным запісам. Дыктафонны запіс інтэрв’ю — гэта ўсяго толькі працоўны матэрыял для пераўтварэння вуснага маўлення ў пісьмовую, якая адрозніваецца спосабам выказвання, не мяняючы, зразумела, сэнсу сказанага. Але, калі суразмоўца візіруе пісьмовы тэкст, то можа і скарэктаваць свой пункт гледжання і нават зусім ад яго адмовіцца. У гэтым сэнсе ён паўнапраўны суаўтар».
З прычыны ціску папрасілі выдаліць інфармацыю
Пару тыдняў таму ў групе «ВКонтакте» інфармацыйнага сайта «Медиа-Полесье» падпісчыца падзялілася фотаздымкам піражка з цвіллю. Праз некаторы час яна папрасіла адміністратараў суполкі выдаліць яе пост і фота. Абгрунтавала сваю просьбу тым, што ў яе пачаліся праблемы. Рэдактары выдання пайшлі на сустрэчу і выдалілі інфармацыю ад чытачкі. Бо калі горад маленькі, і ўсе адзін аднаго ведаюць — гэта стварае дадатковыя цяжкасці.
«У маёй журналісцкай практыцы такога не было, каб герой прасіў выдаліць матэрыял пра яго з сайта. Але адназначна: інтэрв’ю — гэта журналісцкая праца, адказнасць перад чытачом і яго давер. Таму я прынцыпова не выдаляла б, нягледзячы на капрызы суразмоўцы. Сацыяльныя сеткі — іншая справа», — кажа Святлана Гарда, галоўны рэдактар інфармацыйнага сайта «Медиа-Полесье».
Каментар Сяргея Ваганава:
«Тут няма адназначнага адказу. Усё залежыць ад канкрэтных абставінаў. Хутчэй за ўсё, рэдакцыя паступіла правільна, задаволіўшы просьбу дзяўчыны, якая, магчыма, зведала пагрозы за сваю публікацыю ці нейкі іншы маральны ціск. Але ж застаецца «піражок з цвіллю», гэта значыць праблема даволі важная не толькі для маленькага гарадка. На мой погляд, рэдакцыя павінна была ўзяць на сябе працу разабрацца ў гэтай праблеме».