Шандаровіч ― мінчанам: Калі сыходзіць з карабля пацуку, калі ён ― капітан?

Публіка ў зале сталая. Вольныя месцы ёсць ― але не столькі, колькі бачна на знакамітым фота з мінскага канцэрта іншага вядомага расіяніна ― Уладзіміра Салаўёва. «Я на перадачу да Салаўёва не пайду, у мяне слабая нервовая сістэма!» ― аджартоўваецца Шандаровіч у адказ на пытанне гледачоў пра «Паядынак».
 

Шандаровіч і Салаўёў ― антаганісты, таму параўнанне іх выступаў напрошваецца само сабой. Але ніякага параўнання не атрымліваецца. На сцэне яны трымаюцца зусім па-рознаму. Салаўёў прапаведуе ісціны, Шандаровіч ― сумняваецца ў кожным адказе. На пытанні пра палітычных апанентаў Салаўёў чаканіць: «Я яго не паважаю» і «А каго ён перамог?», А Шандаровіч адказвае ў стылі «зразумець і дараваць»: «Што здарылася з Хазанавым? Ды нічога з ім не здарылася. Проста жыццё ― гэта стаерскія дыстанцыя. І калі чалавек, якога ты лічыў сваім сябрам, выбірае іншы шлях, не трэба галасіць з гэтай нагоды. Трэба проста зафіксаваць».

Пачынае Шандаровіч з таго, што наогул не разумее, з чаго раптам яго канцэрт дазволілі. «Я пайшоў на рэшту за газ, ― жартуе ён. ― Праўда, ёсць версія, што на злосць». І тут жа жартуе яшчэ раз: «Палову жыцця быў невыязным, а другую палову ― неўязным».

Многія афарызмы Шандаровіча ўжо даўно жывуць сваім жыццём. Напрыклад, ці чулі вы такое рытарычнае пытанне: «Калі сыходзіць з карабля пацуку, калі ён ― капітан?». А гэта ж ён прыдумаў. Альбо вось анекдот:

― А дзе гэта я?
― У раі.
― А чаму тут калючы дрот?
― Размовы у раі!

Аказваецца, гэта таксама міні-п’еса Віктара Шандаровіча. Ад тэкстаў, напісаных на пачатку 1990‑х, ён паступова пераходзіць да сучаснай сатыры. Распавядае пра каалу, якая кранальна абдымала Уладзіміра Пуціна (на фразе «Вы нічога не разумееце ў каалах» нідзе да Мінска не смяяліся!), пра пачуццё гумару Барыса Ельцына. Маўляў, аднойчы ў іх з Аляксандрам Лукашэнкам адбыўся такі дыялог:

Лукашэнка: «Ды мы ж з вамі ― родныя браты!»
Ельцын: «Так, так, толькі нікому не кажы».

Але самае цікавае пачалося пасля перапынку, калі Шандаровіч пачаў адказваць на пытанні.

― 150 запісак! ― дзівіцца пісьменнік.
― За 20 гадоў назбіралася! ― рэагуюць у зале.
― Ну і добра, у мяне самалёт толькі заўтра ў абед. Паспею адказаць на ўсё! ― парыруе Шандаровіч.
― Мы не спяшаемся, ― адказвае хтосьці з гледачоў.

У выніку адказы занялі больш за гадзіну.

Уражанне пра Мінск: «Нагадвае выставу дасягненняў народнай гаспадаркі».

Пра будучыню: «Паўночнай Карэі ні ў нас, ні ў вас не будзе. Ну, у літаральным варыянце. Але мы з вамі нос да носа ідзем да Паўночнай Карэі, па чарзе вырываючыся наперад».

«Мяне просяць на ўсю залу сказаць «Жыве Беларусь!». Але я, з вашага дазволу, буду казаць свае тэксты».

Пра ўладу: «Да абсалютнай улады вельмі лёгка прыйсці, але ад яе нельга сысці. Гэта міна-пастка: на яе заходзіш ― яна не выбухае. Але яна выбухае, калі з яе сходзіш. Атрыманне ўлады ― пытанне тэхнічнае. Кагосьці знішчыў, кагосьці купіў, кагосьці запалохаў, і вось ― усіх паклаў пад асфальт. А вось сысці потым нельга. І далей мы бачым: чым даўжэй тэрмін аўтарытарнай, нерухомай ўлады, тым цяжэй і больш крывавы выхад. Проста школьная матэматычная заканамернасць…Кадафі ў апошнія хвіліны свайго жыцця, я думаю, горка-горка пашкадаваў пра сваю першую апазіцыю. Таму што першая апазіцыя Кадафі была ― выпускнікі Сарбоны, якія хацелі ўсяго толькі, каб ён сышоў. А ўжо восьмая апазіцыя, якая яго прыкончыла, гэта былі дзікуны, якім не трэба было ні суда, нічога. І яны яго проста забілі. Таму, чым раней ― тым лепш. У тым ліку, і для аўтарытарнага лідара. Як бы перадаць гэта веданне туды? (Паказвае наверх)».

Шандаровіч часта адказвае нечымі дасціпнымі цытатамі. «Колькі трэба будзе чакаць пераменаў? Калі чакаць ― то доўга». «Усе эпохі жудасныя ― іншых не было ніколі». «Самае страшнае для мяне? Прачнуцца не ў сваім жыцці». «Што такое глупства? Генерал Лебедзь казаў, што гэта такі розум». Апладысменты.

Адны запіскі пісьменнік пакідае на стале, іншыя ― напэўна, тыя, якія яму падабаюцца, складвае ў кішэню. Напрыклад: «Хто тая муза, якая вас натхняе?». «Заходзьце пасля канцэрта ў грымёрку, паразмаўляем пра гэта!» ― адказвае Шандаровіч.

Спадабаўся яму і пытанне пра тое, ці можна ў канцы ХХ стагоддзя выкарыстоўваць паняцце «інтэлігенцыя»:

У наступным годзе Віктару Шандаровічу спаўняецца 60 гадоў, і ён плануе вярнуцца ў Мінск з юбілейным канцэртам. Таму складана сказаць, ці асцярожнічаў пісьменнік у гэты прыезд, першы за 16 гадоў.