«9 з 10 забойстваў застаюцца беспакаранымі». 2 лістапада — Міжнародны дзень спынення беспакаранасці за злачынствы супраць журналістаў
Генеральная асамблея ААН у 2013 годзе абвясціла 2 лістапада Міжнародным днём спынення беспакаранасці за злачынствы супраць журналістаў.
6–7 лістапада ў Адзіс-Абебе (Эфіопія) пройдзе глабальнае мерапрыемства пад лозунгам «Бяспека журналістаў у крызісных і надзвычайных сітуацыях», якое арганізавалі Афрыканскі саюз (АС) і ЮНЕСКА.
Беспакаранасць прыводзіць да росту забойстваў
З 1993 года ў свеце забітыя больш за 1700 журналістаў, прычым 9 з 10 смерцяў застаюцца беспакаранымі ў судовым парадку. Беспакаранасць злачынцаў прыводзіць да росту забойстваў.
Журналісты пастаянна сутыкаюцца з пагрозамі — ад выкраданняў, катаванняў і другіх формаў фізічнага нападу да пераследу, асабліва ў лічбавай сферы. Журналісткі найбольш церпяць ад пагроз і нападаў, асаблівы тых, якія здзяйсняюцца ў Інтэрнэце. Згодна з апытаннем ЮНЕСКА, 73% журналістак заявілі пра пагрозы, запужванні і знявагі ў Інтэрнэце ў сувязі са сваёй прафесійнай дзейнасцю.
Па звестках ЮНЕСКА, у 2020—2021 гадах у свеце былі забітыя 117 журналістаў, а ў 2022—2023 годзе – ужо 153 журналісты.
Толькі 14% злачынстваў супраць журналістаў лічацца раскрытымі па стане на 2023 год.
У 2021 годзе працэнт забітых журналістак вырас у параўнанні з папярэднім годам з 6% да 11%.
А 2023 год стаў смяротна небяспечным для журналістаў і журналістак, якія працуюць ў зонах канфліктаў: колькасць забойстваў журналістаў амаль падвоілася ў параўнанні з папярэднімі трыма гадамі.
Але гэтая страшная статыстыка – толькі вяршыня айберга. Інфраструктура СМІ разбураецца, журналісты сутыкаюцца з фізічнымі нападамі, затрыманнямі, канфіскацыяй абсталявання. Многія журналісты вымушаныя збягаць са сваіх краінаў ці спыняць працу, з‑за чаго зоны канфліктаў ператвараюцца ў «зоны маўчання».
Беларускі айсберг: 36 журналістаў за кратамі, большасць СМІ ў выгнанні і аб’яўленыя «экстрэмісцкімі»
Становішча беларускіх журналістаў – ці не найгоршае ў Еўропе. Зараз ў беларускіх турмах па палітычных прычынах сядзяць 36 медыйшчыкаў.
Калегі ў турмах. Напішыце ім ліст падтрымкі!
Лукашэнка аб’явіў вайну незалежнай прэсе менш чым праз год пасля прыходу да ўлады ў 1994 годзе: першай справай ён зняў галоўнага рэдактара парламенцкага органа – «Народнай газеты» Іосіфа Сярэдзіча, што не меў права рабіць без Вярхоўнага Савета.
У Беларусі забітыя два журналісты: тэлеаператар ОРТ Дзмітрый Завадскі (2000 год) і журналістка «Салідарнасці» Вераніка Чаркасава (2004) – ніводнае забойства не раскрытае.
У 2016 годзе ў Кіеве забіты беларускі журналіст Павел Шарамет: суд па справе спынены.
Затым былі пераследы асобных журналістаў, асобных медыя, ліквідацыя найбольш няўгодных СМІ. Але сапраўдны разгром незалежных СМІ рэжым Лукашэнкі ўчыніў пасля масавых пратэстаў 2020 года.
Большасць незалежных грамадска-палітычных выданняў былі зліквідаваныя ці пад пагрозамі крымінальнага пераследу мусілі эмігрыраваць; лічаныя выданні, якія застаюцца ў Беларусі, мусілі адмовіцца ад асвятлення грамадска-палітычных падзеяў і займаюцца самацэнзурай.
Беларускі раследвальніцкі цэнтр (БРЦ) падлічыў, што з сярэдзіны 2022 года Беларусь згубіла больш за трэць зарэгістраваных СМІ.
БАЖ і большасць незалежных выданняў прызнаныя «экстрэмісцкімі фарміраваннямі».