Што журналіст можа знайсці ў бюджэтных дадзеных

Кампанія “Права на інфармацыю” правяла вэбінар з аналітыкам праекта “Кошт урада” Жаннай Кулаковай. Размаўлялі пра тое, як працаваць з бюджэтнымі дадзенымі, дзе іх шукаць, як правільна і аб’ектыўна пісаць пра бюджэт.

Журналіст, які піша пра бюджэт, — аналітык, інфаграфік, перакладчык

Па словах Жанны, журналіст, які піша пра бюджэт, мусіць сумяшчаць шэраг функцый:

- аналітыка, які ўмее працаваць з дадзенымі, разумее іх і можа аналізаваць;

- інфаграфіка, які можа падаць дадзеныя візуальна;

- перакладчыка, які можа інфармацыю з канцылярскай юрыдычнай, эканамічнай, лічбавай мовы перакласці на мову, зразумелую ўсім.

Як арганізаваны бюджэт

Бюджэтаў у Беларусі больш за тысячу. Практычна кожны горад, раён, сельсавет мае ўласны бюджэт. Ёсць рэспубліканскі бюджэт, які актыўна абмяркоўваецца штовосень. Яго праект разглядаюць у Палаце прадстаўнікоў.

Рэспубліканскі бюджэт — гэта не ўсе грошы краіны. Таму не трэба разглядаць толькі яго, забываючыся на мясцовыя бюджэты.

У Беларусі ёсць пазабюджэтныя фонды. Іх чатыры. Самы буйны і важны — Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва.

Пазабюджэтныя фонды ў Рэспубліцы Беларусь:

• Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва Міністэрства працы і сацыяльнай абароны,

• Дзяржаўны пазабюджэтны фонд грамадзянскай авіяцыі,

• Дзяржаўны пазабюджэтны фонд Дэпартамента выканання пакаранняў Міністэрства ўнутраных спраў,

• Дзяржаўны пазабюджэтны фонд універсальнага абслугоўвання Міністэрства сувязі і інфарматызацыі.

У чым памыляюцца журналісты, калі пішуць пра бюджэт

У рэспубліканскім бюджэце тры чвэрці сродкаў ідуць на агульнадзяржаўныя патрэбы — эканоміку, МУС, суды, міліцыю. І мала працэнтаў на ахову здароўя і адукацыю.

Убачыўшы такі расклад, некаторыя  журналісты сцвярджаюць, што дзяржава траціць грошы толькі на сябе. Але гэта не правільна. Бо ёсць і мясцовыя бюджэты. Менавіта з іх вялікія часткі ідуць на адукацыю, медыцыну, ЖКГ. Мясцовыя бюджэты  выглядаюць сацыяльнаарыентавана.

Каб атрымаць поўную карціну трэба глядзець кансалідаваны бюджэт: рэспубліканскі плюс мясцовыя з улікам кансалідацыі. Так, у кансалідаваным бюджэце агульнадзяржаўныя выдаткі складаюць 25 % з улікам дзяржаўнай пазыкі. Наступныя артыкулы выдаткаў — адукацыя і медыцына.

Што цікавага для чытачоў журналіст можа адшукаць у бюджэтных дадзеных

Ведаючы колькасць насельніцтва ў Беларусі, колькасць працуючых жыхароў і лічбы кансалідаванага бюджэта можна даведацца:

• Колькі за год у кансалідаваны бюджэт было сабрана з кожнага.

• Колькі за год кожны заплаціў падатак на даданую вартасць НДС (у 2017 годзе — 1221 рубель).

• Колькі кожны з нас заплаціў на ўтрыманне медыцыны, адукацыі, ЖКГ, судоў, міліцыі.

• Параўноўваючы бюджэты за некалькі год, можна даведацца, на якія галіны выдаткі павялічыліся, на якія — зменшыліся.

• Вывучыўшы справаздачу на сайце ФСЗН, можна разлічыць, колькі за год кожны заплаціў у ФСЗН (у 2017 годзе — 2 864 рублі).

Так, аналітыкі “Кошту ўрада” вылічылі, што 169,2 тысячы долараў штодзень сёлета трацяць з рэспубліканскага бюджэта на фінансаванне дзяржаўных СМІ: Белтэлерадыёкампаніі, АНТ, СТВ, «Мір» і БелТА. Разам з гэтым ёсць і раённыя СМІ, яны фінансуюцца з мясцовых бюджэтаў.

Крыніцы інфармацыі для журналіста:

сайт Міністэрства фінансаў,

сайт Нацбанка Рэспублікі Беларусь,

сайт Еўразійскай эканамічнай камісіі.

Дадатковая інфармацыя:

ведамасны часопіс Мінфіна “Фінансы. Улік. Аудзіт”.

Інфармацыя пра дзяржзакупкі:

http://goszakupki.by/

http://www.icetrade.by/

https://opentenders.by/