Год таму памёр Пётр Марцаў

Калегі папрасілі расказаць пра Пятра сяброў, партнёраў па бізнесе, аднадумцаў, былых БДГшнікаў. Пра тое, якім ён застаўся ў іх памяці, пра сустрэчы з ім – першую, апошнюю, тую, якая запомнілася больш за ўсё, пра тое, кім ён быў для кожнага.

Леанід Шырын, беларускі кампазітар, сябра Марцава са студэнцкіх гадоў:

Мы пазнаёміліся напярэдадні новага 1981, калі вучыліся на філфаку. Разгаварыліся, абмяняліся добрымі думкамі, нейкімі флюідамі, і так пачалося наша сяброўства. У інтэрнаце ўтварылася кампанія (у 601 пакоі), мы збіраліся, размаўлялі пра літаратуру, фільмы, у нас было шмат агульных інтарэсаў, была гітара, на якой бесперапынна дрынчалі. Ён прымусіў мяне паглядзець на літаратуру прафесійным вокам. Пётр, які жыў у Мінску, прыязджаў у інтэрнат і заставаўся начаваць.

Было цікавае жыццё, мы ўдзельнічалі ў літаратурных і музычных вечарах, выступалі ў агітбрыгадах, Пётр граў у тэатры, ён наогул быў творчым, тэатральным чалавекам.

У апошнія два-тры гады сяброўства аднавілася з новай сілай, ужо ў дарослым жыцці мы як быццам спазналі адзін аднаго наноў.

Аднойчы на ​​мой юбілей Пётр зацягнуў мяне ў музычную краму і купіў гітару, і гэта было для мяне сведчаннем яго стаўлення да мяне. Мне было вельмі прыемна, што ён прыйшоў на мой творчы вечар, мы шмат гаварылі. Тады ён сказаў, што ганарыцца сваімі сябрамі, гэта было не падобна на яго, бо ён быў скупы на прыгожыя словы.

Я рады, што мы паспелі сказаць адзін аднаму цёплыя словы, я дакладна ведаў, што ў цяжкую хвіліну ён заўсёды прыйдзе мне на дапамогу. Мне вельмі шкада, што сёння я не магу набраць яго нумар тэлефона і паехаць на сустрэчу з ім.

Бывае так – ты страціў назаўжды, але памяць вяртае светлыя моманты дружбы. Класна, што гэта ў маім жыцці было. Гэта сітуацыя, як у Хэмінгуэя – «па кім звоніць звон».

Уладзімір Цэслер, беларускі мастак і дызайнер, аўтар лагатыпа «БДГ. Деловая газета», сябра Марцава

Мы пазнаёміліся з Пятром падчас вучобы, дакладней, я пазнаёміўся з іх курсам – Леанідам Шырыным, Пятром і іншымі, сталі падтрымліваць зносіны. Зараз можна ўзгадваць шмат сустрэч і выпадкаў.

Аднойчы я зрабіў плакат для трафарэтнага друку на конкурс міжнародных біенале-плакатаў у Варшаве. Паказаў Марцаву. Ён паморшчыўся і сказаў: «Мне, шчыра кажучы, не падабаецца». Я раззлаваўся і спытаў: «А што ты скажаш, калі плакат пераможа на конкурсе?» Ён толькі скептычна паглядзеў на мяне. Плакат сапраўды заняў прызавое месца, пасля чаго Пётр сказаў: «Ну, пераканаў».

Аднойчы мы апынуліся на Дзень закаханых у горадзе і зайшлі ў кафэ папіць кавы, вакол сядзелі закаханыя парачкі, яны на нас глядзелі, мякка кажучы, са здзіўленнем. Мы пасмяяліся, і гэта стала для нас як бы жартаўлівай традыцыяй. Калі набліжаўся Дзень закаханых, хто-небудзь з нас казаў: «А ты памятаеш, што заўтра свята і мы з табой ідзем у кафэ?»

Яшчэ адзін выпадак. У перыяд, калі Пётр не ўжываў алкаголь, мы зайшлі ў кафэ. Ён паклікаў афіцыянта і, зморшчыўшыся, сказаў: «Нешта мне сумна, прынясіце яму сто грам гарэлкі». Афіцыянт здзівіўся і прынёс мне гарэлкі. Праходзіць час, Марцаў зноў кліча афіцыянта і кажа: «Ведаеце, мне неяк не стала весялей, прынясіце яму яшчэ сто грам гарэлкі».

Ёсць знакамітая гісторыя Пятра пра танк. Яе ведаюць многія. Пётр жыў у цэнтры Мінска на Чырвонаармейскай, там, дзе стаіць помнік-танк, за плотам была школа, побач філфак, куды ён хадзіў, калі быў студэнтам. А яшчэ ў дзяцінстве яны з хлапчукамі гулялі каля гэтага танка, і Пётр неяк залез у яго і стаў там нешта круціць. У выніку вежу танка заклініла, Пётр вылез з машыны, і хлапчукі ўцяклі. Потым, вядома, сталі шукаць, хто гэта зрабіў, і знайшлі, высветлілі, што гэта зрабілі дзеці высокапастаўленых асобаў. Усё прайшло без наступстваў, але менавіта пасля гэтага выпадку люк у танку запаялі.

У апошнія яго дні, калі Пётр ляжаў у лякарні, мы ператэлефаноўваліся, жартавалі. Я пытаюся: «Што там табе робяць?» Ён кажа: «Мне ўліваюць кропельніцы, часам аранжавага колеру, часам ружовага». Я кажу: «Я б выбраў ружовага, мне больш падабаецца».

Пётр быў чалавек складаны, часта лез у бутэльку, гэта была смеласць, якую я не разумеў.

Калі чалавек памірае, людзі кажуць – надыходзіць час. Не, час не надыходзіць, гэта не так. Абвальваецца такая сітуацыя, потым памінкі, пахаванне … Чалавек памёр – і памёр. А бывае так, што гэтае адчуванне расцягваецца на ўсё жыццё, калі бачыш прадметы, рэчы нейкія і пастаянна ўспамінаеш яго. Гісторыя з Пятром – гэта як раз той выпадак.

Святлана Калінкіна, былы галоўны рэдактар ​​«Беларускай дзелавой газеты», цяпер шэф-рэдактар ​​газеты «Народная воля»

Усё мець ўмеюць не многія, усё губляць – наогул адзінкі. Марцаў умеў.

З’яўляючыся адным з самых уплывовых людзей у медыябізнесе, ён зусім не прагнуў сафітаў. І старанна рабіў выгляд, што «БДГ» – гэта няўрымслівы Паша Шарамет, дасціпны Саша Фядута, мудры Барыс Тасман, іранічны Андруша Махоўскі… Што «Імя» – гэта выбітная Іра Халіп, феерычны Коля Халезін, дзівосная Вольга Улевіч … І наогул, што ўсе вакол яго – ад сакратаркі ў прыёмнай і да галоўнага бухгалтара – альбо адбыліся як геніі, альбо хутка імі будуць. А ён, Марцаў, – проста так, міма праходзіў. Хітрая ўсмешка ў вусах, чарцяняты ў вачах, і ўсім сваім выглядам паказвае: «Думаеце, лёгка працаваць, калі зорка на зорцы і ў курылцы, і ў прыбіральні!!!»

Ён сам не любіў пісаць. Але ўмеў адным штрыхом, адной рэплікай дадаць да тэксту тое, што называюць «рука майстра».

Ён любіў размаўляць. Без усялякіх фармальных планёрак, за кубкам кавы, у клубах тытунёвага дыму. І па ходзе гэтых гутарак пра сур’ёзнае і несур’ёзнае нараджаліся самыя неверагодныя ідэі, праекты, тэмы, тэксты … Але галоўнае – нараджалася сапраўднае чалавечае сяброўства, нашмат большае, чым ўзаемаадносіны калегаў, і нават чым тандэм аднадумцаў.

Ён лепш за ўсіх нас ведаў, што кожны тэкст кожнага пачаткоўца Вадзіка Сяховіча можа стаць прычынай закрыцця газеты, краху ўсяго бізнесу. Але ён ніколі гэтага не паказваў. Наадварот! Казаў: «Пішы!» І яшчэ фарбу якую-небудзь з’едлівую дадаваў, вобраз, паварот, дэталь… І мы пісалі. Пра злодзеяў у законе, пра сакрэты чынавенскіх капіталаў, пра гандаль зброяй, пра палюбоўніц прэзідэнта … Удары, пагрозы, праблемы прымаў на сябе Пеця. А здзіўленая грамадскасць шэпчацца: «Адкуль такая смеласць? Нешта тут не так… Праект КДБ… »

На самай справе гэта быў праект Марцава. Асабіста Пятра Паўлавіча Марцава. Які не трываў шэрасці, нуды і стандартнасці. Затое вельмі любіў жыццё. І не баяўся яму радавацца. І не баяўся яго мяняць, быццам пражываючы адначасова некалькі жыццяў. Уласна, ён іх і пражыў – ярка, таленавіта, непаўторна – і ў журналістыцы, і ў рэкламным бізнэсе, і ў дакументалістыцы, і ў палітычнай аналітыцы. Пражыў так, што ніхто не паўторыць. Але асабіста для мяне Пеця заўсёды будзе прыкладам таго, як можна ўсё мець, усё губляць, пачынаць з чыстага ліста, падымацца на новую вяршыню і вітаць з яе нядобразычліўцаў. Мяне ён навучыў не баяцца…

Чытаць поўны тэкст