Саша Раманава: Наша крэда — “нічога святога”. (Тэкст анлайн-канферэнцыі, ДАПОЎНЕНА)

Барыс Гарэцкі: Як ствараўся Kуку, хто яго мэтавая аўдыторыя, і ўвогуле – што такое Kуку.org?

Cаша Раманава: Kуку.org — гэта часопіс меркаванняў.Так мы яго пазіцыянуем. Яшчэ часта пытаюцца пра наша крэда… Мы кажам, што крэда — “нічога святога”.

Непасрэдна да стварэння сайта я не маю дачынення — гэта заслуга Дашы Мацявінай, якая ў 2010 годзе зрабіла модны моладзевы партал, дзе выходзілі крыху іншыя тэксты… У 2013 годзе мяне запрасілі быць галоўным рэдактарам, і партал стаў змяняцца. Ён стаў больш вострым, большая колькасць дарослых людзей яго чытае. Асноўная аўдыторыя — гэта мужчыны ва ўзросце 25–34 (па-мойму, 70%), што мяне прыемна радуе. Значыць, мы пішам тое, што цікава чытаць мужчынскай аўдыторыі больш, чым жаночай.

Мы — часопіс меркаванняў, а меркаванні могуць быць розныя. Яны могуць быць дзёрзкія, могуць кагосьці крыўдзіць, могуць быць непрыемнымі. Але, калі гэта меркаванне, выказанае канкрэтным чалавекам з імем і прозвішчам, — ён мае права на публікацыю. Вось такіх пазіцый мы прытрымліваемся.

Б.Г.: Якая ваша дзённая аўдыторыя?

С.Р.: Цяпер лета, няма хітовых матэрыялаў, людзі спакойныя сталі і ў плане крытыкі, асуджэнняў… Але каля 10 тысяч чытачоў за дзень — стабільна. Нам увесь час хочацца, каб іх было 20… Але так, у прынцыпе, і адбываецца. Дынаміка ўверх-уніз, хвалямі ідзе.

Б.Г.: Што самае складанае?

С.Р.: Самае складанае — гэта ўключыцца ў руціну. Калі мяне запрасілі рабіць часопіс, я думала, што гэта такая цудоўная вясёлая ідэя — раз на месяц рабіць рэпартаж-шэдэўр, збіраць сваіх знаёмых ці незнаёмых калумністаў, добрыя тэксты… І што на першым месцы якасць, а колькасць — як пойдзе.

А аказалася, штодзённы сайт — гэта ў першую чаргу колькасць. Так ці інакш ты павінен за дзень выпусціць 3–4 тэксты, і бяры іх адкуль хочаш. З галавы, мучай людзей у Face­book, збірай нейкія каментары, выбудоўвай каманду, якая будзе гэтымі тэкстамі займацца… Калі гаворка ідзе пра інфармацыйнае выданне — трэба напружыцца і зразумець: калі ты не будзеш абнаўляцца ад 4 да 15 разоў за дзень — не будзе наведвальнасці, ты не будзеш трапляць у пашукавікі, у Яндэкс-навіны, не зможаш утрымаць наведвальнасць.

І, адпаведна, вы разумееце, што з‑за колькасці якасць можа цярпець. І тое, што раз на тыдзень у нас на Kуку.org можна прачытаць вельмі салідны тэкст — я лічу, гэта сведчыць, што мы трымаемся добра ў гэтай вар’яцкай гонцы за матэрыяламі.

Б.Г.: Па якім прынцыпе вы абіраеце аўтараў? Як складалася каманда?

С.Р.: Раней мы звярталіся выключна да тых людзей, якія ўмеюць пісаць. А цяпер прыйшло разуменне, што пісаць не так ужо і цяжка. А вось калі чалавек знікае на 2 месяцы ці дэдлайны валіць… Такія ёсць паўсюль, гэта не нейкая сенсацыя. Людзі “пішучыя” — гэта ж мастакі вольныя. Сёння напісаў — заўтра няма настрою, дэпрэсія. І ты чакай месяц, пакуль чалавек з яе выкараскаецца і выдасць нешта.

І мы прыйшлі да высновы, што ўсё ж важней здольнасць кожны дзень працаваць.

Б.Г.: А адкуль вы бярэце аўтараў? Сочыце ў інтэрнэце, хто што піша, нейкія блогі вядзе?

С.Р.: Людзі, якія вядуць блогі, з’яўляюцца лідарамі меркаванняў і выкладваюць пасты ў ФБ. У нас ёсць рубрыка “Пост дня”, і мы ў іх просім дазволу перадрукаваць іх пост для таго, каб павялічыць колькасць праглядаў. Антона Матольку мы часта просім, і ён ніколі не адмаўляе, бо гэта ўзаемавыгаднае супрацоўніцтва.

Не магу ўзгадаць, каб мы кагосьці “пераманілі”. Хутчэй, вельмі шмат прыкладаў, калі мы вучым чалавека.

Навошта перакупляць ці пераманьваць журналістаў, калі можна выхаваць і “вырасціць” уласных?

Б.Г.: Вы казалі, што Куку — гэта “партал меркаванняў”. Ці ёсць нейкія меркаванні, тэмы, якіх вы пабойваецеся? Аднойчы вы трапілі нават пад блакаду з боку Мінінфармацыі…

С.Р.: Як нармальны чалавек я асцярагаюся нейкіх радыкальных, неадэкватных рэчаў як у каментарах, так і ў тэкстах. Таму якія-небудзь апантаныя людзі не атрымаюць нашай трыбуны. Хаця павялічыць колькасць праглядаў гэтак можна было б… Але мы не даем трыбуну людзям, якія гавораць, што “трэба ўсіх знішчыць” ці нешта такое…

Б.Г.: Не даеце Ананіч падставаў для новай блакіроўкі?

С.Р: Абсалютна не. Гэта разумна, нармальна, я не бачу ў гэтым ніякага страху. Проста непрыемна бачыць часам, што неадэкват знаходзіцца настолькі блізка ад цябе.

Б.Г.: Як справы з самаакупнасцю Kуку.org?

С.Р.: Я адразу скажу, што гэта адзіны спосаб існаваць — нейкім чынам зрабіць так, каб у цябе была самаакупнасць. Уціскацца, падразаць нейкія выдаткі. Таму што іншых крыніц існавання ў прынцыпе не існуе. У нас вельмі шмат натыўнай рэкламы, прычым я радуюся, што людзі нават не бачаць і не разумеюць, дзе яна. Хаця можна націснуць рубрыку “Праекты” і ўбачыць, што гэта за тэксты, як яны выглядаюць.   

Я не магу сказаць, што незалежныя сайты накшталт нашага — 300–400 тысяч наведванняў за месяц — шыкуюць. Гэтага не будзе ніколі, напэўна. Але мы жывем і паміраць не збіраемся. Пастаянна плануем пашырэнне…

Б.Г.: Наступнае пытанне — акурат пра планы развіцця Куку. Ці творчыя асобы не плануюць, а па натхненні дзейнічаюць?

С.Р.: Канешне, яны ёсць! Тут баланс патрэбны: з аднаго боку, ты залежыш ад натхнення, з іншага — разумееш, што, напэўна, чагосьці не даганяеш… Мы ўжо ўсё паспрабавалі: рабілі і гіфкі як на “Медузе”, тлумачачы навіны гэтымі гіфкамі, і тэсцікі, і галасавалачкі… Усе супермодныя апошнія трэнды паспрабавалі разоў па 50. І я разумею, што недзе ў свеце ёсць нешта, да чаго мы яшчэ не дабраліся. Але трэба дакладна даведацца, што гэта. Я пастаянна шукаю, і мне хочацца эксперыментаваць.

Б.Г.: Хто ваш канкурэнт у медыяпрасторы? Ці ёсць канкурэнты ў Kуку.org?

С.Р.: Ёсць сайты, з якімі мы супадаем па тэмах, па героях. Вось мы пішам, і 34mag піша…Tut.by, Сіty­dog. Але называць усе гэтыя СМІ канкурэнтамі неяк дзіўна і няправільна. У кожнага свая аўдыторыя, і яны вельмі розняцца. Ёсць даследаванне па перасячэнні аўдыторый, і там рэальна — мізер. Таму канкурэнцыя — не.

Б.Г.: А наогул, як вы сабе ўяўляеце сваю аўдыторыю? Свайго мэтавага чытача?

С.Р.: У нас з беларускіх медыя самы высокі працэнт чытачоў з высокім даходам — 17% аўдыторыі з даходам звыш 1000 долараў. Гэта лічыцца — wow… Мы трымаем гэтае месца, нікому не саступаючы. І я лічу, што гэта людзі, якія хочуць чытаць нейкую аналітыку, нейкія сур’ёзныя тэксты. Каманда ў нас маладая, але нам самім вельмі прыемна, што нашы матэрыялы чытае такая якасная аўдыторыя. Уласна кажучы, гэтая аўдыторыя і ёсць наш арыенцір.

Для “масоўкі” заўсёды можна хутка і проста “праехацца” па абсалютна жаўтушнай тэме, якая набярэ клікаў. Я не адмаўляю, што ў нас таксама ёсць такія прыклады. Так, але гэта не мэта.

Усё ж такі аснова — гэта разумныя, сур’ёзныя тэксты для адэкватных людзей з ліберальнымі поглядамі. Асабіста я арыентуюся на гэтую аўдыторыю і арыентую на яе каманду.

Б.Г.: Шмат размоваў на мінулым тыдні было адносна “мовы варожасці”. Ведаю, што і вы выказваліся, і выйшаў чарговы аналіз, даследаванне. Што думаеце наогул пра гэты панятак і як выглядае сітуацыя з “мовай варожасці” на Куку?

С.Р.: Маё меркаванне — СМІ павінныя быць розныя. Яны павінныя быць як страшна сур’ёзныя, так і хуліганскія, вясёлыя. І часаць усіх пад адзін грэбень, пад адзін крытэр — гэта спроба зрабіць прастору яшчэ больш стэрыльнай і сумнай, чым яна ёсць.

Ёсць аб’ектыўныя прычыны “запікваць” мат, таму што гэта злачынства, цябе закрыюць. А мова варожасці… Ну хто такая пяшчотная асоба, якая ніколі не чуе рэзкіх словаў? Я не кажу пра мат, я кажу проста пра эмоцыю. Ну, можаш не чытаць сайт. Але ж гэта жыццё!

Мы пішам пра жыццё, мы не выдуманыя, не пластыкавыя, не сінтэтычныя. Мы збіраем эмоцыі, пішам пра рэальных людзей, з іх рэальнымі думкамі і гаворкай, таму што размоўная лексіка — цудоўная, яна нашмат цікавейшая за спробы зрабіць з журналістыкі нешта падобнае да Купрына “Гранатовый браслет”… Таму мы даем карцінку тут і цяпер, з жывымі людзьмі, якія гавораць так, як гавораць у жыцці. Вось, уласна кажучы, і ўсё. Ясна, што ў нас эмацыйна афарбаваных тэрмінаў больш чым дзе-кольвек. Ну мы такія! Мы адрозніваемся. Навошта нам быць падобнымі да ўсіх астатніх?

Б.Г.: І вы збіраецеся далей ісці ў гэтым ключы? Такая ў вас “вострая” рэдакцыйная палітыка?

С.Р.: Гэта не тое каб рэдакцыйная палітыка. Проста жыццё шэрае і сумнае. І калі ты пагутарыў з чалавекам добра… Вы там нават у нейкі момант паспрачаліся, пасварыліся, ён сказаў нешта рэзкае…

Ну як можна гэта “высушыць” і выдаліць толькі з‑за таго, што нехта сядзіць і перабірае па костачках твае з крывёю народжаныя, як дзеці, тэксты?! І глядзіць — гэта “мова варожасці” ці не…

Я лічу, што мэта не апраўдвае сродкаў. Не варта гэтага рабіць. Таму што ўсе стануць аднолькавыя.

Б.Г.: Проста ў журналісцкім асяродку гэтая тэма дыскутуецца, разважаюць пра тое, ці не фармуе гэта ў самога грамадства нейкія стэрэатыпы, нейкую варожасць як рэакцыю ў адказ…

С.Р.: Мы якраз чалавечныя. Мне падаецца, хвалявацца наконт фармавання агрэсіі ў грамадстве толькі з‑за таго, што яно чытае смелыя тэксты Куку, — глупа. Пачытайце больш уважліва, і вы знойдзеце там такую чалавечнасць і любоў да свету і людзей у цэлым, што проста глупа абвінавачваць нас у такіх рэчах…  

Б.Г.: Жартаўлівае пытанне паступіла: Ці часта Лілія Ананіч пакідае каментары на сайце Куку і якія тэмы найбольш любіць?

С.Р.: Вось чым я ніколі ў жыцці не займалася – дык гэта вылічваннем па IP імя і адраса каментатараў…

Б.Г.: Але, можа, чыноўнікі адкрыта пішуць нейкія каментары ў вас?

С.Р.: Думаю, што не. І я цешуся, што не. Лепш няхай яны нас не заўважаюць. Будзе неяк спакойней…

Б.Г.: Нядаўна ў вас выйшаў тэкст пра партбілеты. А ці не крыўдзяцца палітыкі – праўладныя, апазіцыйныя – на некаторыя тэксты?

С.Р.: Незалежныя палітыкі – яны ў нас як зоркі шоў-бізнесу. Радуюцца, калі пра іх у прынцыпе пішуць і гавораць. Мы мала пішам пра апазіцыйных палітыкаў. Але мне падалося, што гісторыя пра тое, як дзяўчынка Оля пайшла запісвацца ва ўсе беларускія партыі запар павінна быць шалёна смешным тэкстам. Уласна кажучы, так і атрымалася…

Б.Г.: А калі не палітыкі, дык хто крыўдзіцца на Куку? Ці бываюць выпадкі, калі вас нехта просіць зняць матэрыял, абвяржэнне паставіць …

С.Р.: Напэўна, у выпадку з інтэрнэт-СМІ абвяржэнне – гэта такая крыху архаічная гісторыя. Цяпер проста тэлефануюць, просячы прыбраць пэўныя непрыемныя рэчы. Я спачатку выслухаю чалавека і папрашу яго патлумачць, чым канкрэтна ён незадаволены. Калі ён канкрэтна патлумачыць, чым яму пагражае гэтая публікацыя, – канешне, я прыбяру тую фразу, якая не дае яму спаць начамі.

Але калі гэта званок з мэтай паказаць, хто тут галоўны, то я скажу: “Прабачце, мы тэкстаў не выдаляем”. Мы і праўда тэкстаў не выдаляем – толькі ўносім змены, калі гэта насамрэч можа нанесці шкоду нейкім людзям. Скажам, нехта даверыўся і даў каментар журналістам, а яму там патэлефанаваў хтосьці з чыноўнікаў… Такое здараецца не кожны тыдзень, але кожны месяц пару разоў.

Б.Г.: А ці бывалі выпадкі, калі нехта падаваў у суд на Куку?

С.Р.: Мы акуратныя. У нас ёсць такі чалавек, як Павел Свярдлоў. Я часам кажу: “Паша, паглядзі абзац, наколькі гэта жорстка ці рэзка сказана? Можа, неяк памяняць?” І ён гэта робіць. Гэта майстэрства высокага ўзроўню – застаецца тое ж самае, але ён памяняе крыху словы месцамі – і ўжо ўсё гучыць “не для суда”.

Б.Г.: Вось вы казалі пра перадрукоўку кантэнту з сацыяльных сетак. А ў вас як? Фотачкі прыгожыя бярэце?

С.Р.: Фотачкі падпісваем, пра тэксты абавязкова пытаемся і чакаем дзве-тры гадзіны. Нават калі навіна практычна сышла, памерла, і пісаць ужо нібыта і не трэба… Але толькі калі чалавек дасць дазвол, тады друкуем.

Б.Г.: Раскажыце, як вы прыйшлі ў журналістыку? Ці сканчалі ненавісны вам журфак? Я не ведаю, ці так гэта, але прынамсі так пішуць каментатары…

С.Р.: Чалавек падкалоў… Так, у мне дыплом журфака з цудоўнай фармулёўкай у графе пра размеркаванне: “Свабодная творчасць”. Вось з таго часу я займаюся свабоднай творчасцю. Насамрэч я шчыра люблю і паважаю некаторых людзей на журфаку – напрыклад, Рамана Касціцына, які цяпер выкладае на маёй кафедры “Інфармацыя і камунікацыя”. Мне нават шкада, што ў часы майго навучання ён там яшчэ не працаваў. Там ёсць вельмі дастойныя людзі, якія хочуць нешта памяняць, у якіх мысленне правільнае. Але мяне не задавальняе ў прынцыпе існаванне такога органа, як Міністэрства інфармацыі, і тое, што яно лічыць журфак сваёй кузняй для прапаганды. Журналістыка павінна быць рознай. І калі нехта хоча пайсці ў незалежную – ну, навошта яму так ужо абрубаць крылы?

Б.Г.: А што матывавала вас пайсці ў журналістыку? Вы пра гэта марылі ў школе?

С.Р.: Я была ў школе “міністрам друку” – рабіла насценгазеты, пісала пра падзеі ў школе… Таму, напэўна, гэта было натуральна. Хаця мяне рыхтавалі ў наргас на гатэльна-рэстаранны бізнес. Але я самавольна пайшла на журфак і паступіла на бясплатнае, таму ўсе змірыліся.

Б.Г.: Саша, скажыце шчыра, навошта гэтая кніга пра Марцава? Вы хочаце на ёй прапіярыцца?

С.Р.: Насамрэч, “піярыцца” давялося толькі з‑за краўдфандынгавай кампаніі – каб сабраць грошы на друк і выпусціць кнігу. Калі б можна было паменш розных інтэрв’ю з адказамі на дзіўныя пытанні – канешне, было б лепей. Але кампанія была паспяховай, 120% сабралі. І вынік (скажу для ўсіх, хто падтрымаў) – кніга ў дадзены момант у друкарні, і вось мы яе чакаем, скрыжаваўшы пальцы, каб не сурочыць. Усё ў парадку.

Б.Г.: Раскажыце, калі ласка, больш пра кнігу.

С.Р.: Людзі мне сказалі такую фразу: “Мы зразумелі, што ён сам цябе выбраў…” Чамусьці ён выбраў менавіта мяне, у маім 26-гадовым узросце, каб расказаць усё сваё жыццё – ад дзяцінства да 2009 года. Мы гутарылі ў 2009‑м – ён гаварыў, а я здымала тэкст. Так што кніга ў мяне была з 2009 года, і я нагадвала Пятру: маўляў, давайце напішам. А ён усё казаў, што часу няма. І вось сем гадоў ты жывеш з разуменнем, што рана ці позна трэба будзе знайсці некалькі месяцаў, сустракацца з Марцавым, перапісваць, заканчваць…

А потым чалавек памірае – і ты разумееш, што цяпер будзеш гэта рабіць адна. Я ж разумею, што гэта крутая гісторыя. Там маса цікавага, павучальнага – таго, што можа спрацаваць як матыватар для маладых людзей.

Паўтара гады я дарабляла, перапісвала, шукала як зрабіць, каб гэта яшчэ і выглядала добра. Патрэбныя былі самыя лепшыя дызайнеры – гэта ж Марцаў! Мы спрабавалі першы варыянт дызайна зрабіць у шрыфтах “БДГ” – яны вельмі пазнавальныя. Але гэта зусім не глядзіцца. Таму што кніга – гэта кніга, а газета –гэта фармат А3, і калі ты яго звужаеш, то гэта неяк ненатуральна выглядае. Дзякуй Уладзіміру Цэслеру, які падаў ідэю вокладкі, і Ігару Юневічу, які звярстаў канчатковы кніжны папяровы варыянт з усімі гэтымі кішэнямі, устаўкамі… Мы пакуль не выкладвалі нідзе скрыны старонак, але думаю, што людзям, якія атрымаюць гэтую кнігу, спадабаецца…

Б.Г.: Марцаў, зразумела, для вас аўтарытэт. А каго з жывых журналістаў вы паважаеце, каго чытаеце?

С.Р.: Не  буду называць людзей са сваёй каманды, хаця сярод іх шмат выдатных журналістаў. У Беларусі шмат крутых журналістаў, і яшчэ ёсць “хімія” СМІ і журналіста. Адзін з тых, каго я хачу назваць, – гэта Максім Жбанкоў. Калі ён піша ў “Беларусский журнал”, я заўсёды адкрываю гэтыя спасылкі, чытаю і атрымліваю гіганцкае задавальненне. А Куку вось – не тое. Няма таго “беларускажурнальнага” Жбанкова, і я не ведаю, як яго адтуль “узяць”.

Віктар Марціновіч для budzma.org – таксама ёсць гэтая “хімія”, і часам гэта фантастычна крута… Але гэта калумністы. З журналістаў я назвала б Славу Корсака і “Имена”. Калі я бачу ў стужцы гэтыя імёны і гэтыя праекты, я абавязкова адкрываю, чытаю і радуюся.

Б.Г.: А вы ўвесь час у Фэйсбуку знаходзіцеся? У вас ёсць залежнасць?

С.Р.: Канешне, ёсць. Але гэта вельмі зручна. Па-першае, там уся рэдакцыя сядзіць, там ёсць магчымась рабіць сакрэтныя рэдакцыйныя чацікі… Чаму не? Так, ёсць залежнасць. Але толькі таму, што ў мяне ёсць калектыў. І нават калі ўсе раз’ехаліся па розных гарадах – усё адно ёсць агульная пляцоўка, на якой усе сустракаюцца, абменьваюцца інфармацыяй.

Б.Г.: А пастаянная прысутнасць у інтэрнэце не стамляе, не напружвае?

С.Р.: Напружвае і стамляе. А што ты будзеш рабіць? Ты жывеш у 21 стагоддзі, змірыся.

Б.Г.: Што для беларусаў, на ваш погляд, самае каштоўнае?

С.Р.: Мне падаецца, нам вельмі важна, каб “людзі не асудзілі”. Навошта арганізоўваюць пышныя вяселлі, пахаванні? Каб людзі не асудзілі, суседзі. Ніхто не эканоміць на такіх рэчах. Так прынята, такая традыцыя. Мне падаецца, што для нас гэта самае важнае…

Б.Г.: Наступнае пытанне ад нашых чытачоў: Саша, чый Крым?

С.Р.: Ёсць такі панятак –“гаспадар тайгі”. Крым належыць тым, хто там жыве. Гэта людзі, якія жывуць на гэтай трыторыі, але чамусьці лічаць, што не могуць прыбраць за сабой бруд і бычкі каля сметніцы, таму што раней гэта мусіла зрабіць Україна, і цяпер вось – Расія… Яны жывуць там, і Крым адназначна “іх”, але яны лічаць, што не, і што павінен быць нейкі іншы гаспадар. Але гэта, па-мойму, трызненне. Я чула, што, калі выселілі крымскіх татар, на гэтыя землі звезлі тых, хто мог абслугоўваць здраўніцу. Можа, таму, што няма глыбокіх каранёў, людзі шукаюць, хто імі будзе кіраваць?.. Але, канешне, гэта няправільна.

Б.Г.: Нядаўна адзін з нашых калег, Кастусь Жукоўскі, вырашыў балатавацца ў парламент, прычым не збіраючы подпісы, а па спісах Аб’яднанай грамадзянскай партыі. Было вялікае абмеркавванне, і ўрэшце ён адмовіўся ад гэтай ідэі і вырашыў, што журналістыка для яго важней за палітыку. Вось якраз прыйшло пытанне – ці можа чалавек адначасова займацца і журналістыкай, і палітыкай?

С.Р.: Не можа. Гэта розныя прафесіі. Калі ты робішся публічным чалавекам, ты пачынаеш “сачыць за базарам”, думаеш, як бы не сказаць чагосьці вострага, рэзкага. Нават я перад размовай з вамі занатоўвала даволі рэзкія рэчы, а зараз праглядаю і не агучваю іх, таму што мне страшнавата. Хаця я – ніхто.

Калі ты ў палітыцы, то баішся яшчэ мацней. А журналіст павінен мець жаданне сказаць тое, што думае. Нарыць нейкую інфармацыю і выкласці яе перад чытачом. А ўявіце, калі ён лабіруе інтарэсы нейкай партыі? Палітык жа мае іншую сістэму каардынат! Ён што – будзе збіраць каментары толькі ў тых, хто падтрымлівае яго партыю, а іншых не будзе слухаць? Альбо ён будзе кепскім палітыкам, альбо ён будзе галімым журналістам. Таму трэба абраць нешта адно.

Б.Г.: А ці гатовыя вы на прэзідэнцкіх выбарах асабіста падтрымаць нейкага кандыдата і актыўна браць удзел у яго кампаніі? І увогуле – якія палітычныя погляды падзяляеце?

С.Р.: Абсалютна не. Я ўжо адказала на гэтае пытанне. Альбо ты даеш выказацца розным сілам, альбо лабіруеш нейкую адну. Мы гатовыя асвятляць, пісаць, браць каментары, працаваць. Але не гатовыя ўключацца ў гэта ўсё і браць чыйсьці бок. Безумоўна, грамадзянская пазіцыя ў мяне ёсць. Яна ж відавочная, мне падаецца. І з таго, што піша сайт Куку, і з таго, што я кажу сёння. Але прыхільніцай нейкай партыі я не з’яўляюся.

Б.Г.: Вы фармулюеце крэда Куку як “нічога святога”. А ў журналіста ў жыцці сапраўды не павінна быць нічога святога, каб не “прыкіпаць” ні да чаго душой?

С.Р.: Чалавек, які задаў гэтае пытанне, блытае паняткі. “Нічога святога” – гэта пазіцыя здаровага цынізму. А “не прыкіпаць душой” ­– гэта маральнае ўродства. У нашай рэдакцыі няма маральных уродаў, яны там проста не затрымліваюцца. А здаровы цынізм дазваляе не быць уцягнутым у прапаганду ні з аднаго боку. Ты проста стаіш недзе на пагорку і не можаш сабе дазволіць “задраўшы штаны”, весела “пабегчы за камсамолам”. Вось менавіта гэта мы называем “нічога святога”. Адцягненасць, цынізм, дзесьці жарт… Што з’яўляецца святым для дзяржавы Беларусь? Іконы, партызаны. Але ж мы таксама не падаем на калені перад гэтымі рэчамі…

Б.Г.: А ці ёсць для вас нейкія святыя рэчы, перад якімі вы не падаеце на калені, але ніколі не будзеце крытыкаваць?

С.Р.: Мабыць, гэта залежыць ад выхавання і колькасці прачытаных кніг… Кожны выбірае сабе нейкія святыя рэчы. Ну, чалавек – гэта святая рэч. Шчыра. Усеахопны гуманізм – гэта ж правільна…

Б.Г.: На Куку была рубрыка “Сразуда”. Адзін з нашых чытачоў просіць даведацца ў вас, ці ёсць “сразуда” для Сашы Раманавай. І піша, што гэта пытанне сур’ёзнае.

С.Р.: Сутнасць рубрыкі “Сразуда” – у тым, што мы выбіраем смелага чалавека, які называе пяць персанажаў, з якімі пераспіць без асаблівых роздумаў. Звычайна ўсе людзі, у якіх мы бярэм інтэрв’ю, называюць спачатку свае “другія паловы” першым нумарам. І гэта нармальна. Я таксама скажу, што першым нумарам з’яўляцца мая “другая палова”… Далей  можна назваць героя мультфільма Міядзакі «Хадзячы замак». Гэта японскі хлопчык, вельмі мужны… На трэцяе месца я паставіла Капітана Амерыка – такі тупаваты, але дзіка прыгожы чалавек, насаты бландзін у трыко… На 4 месца трэба кагосьці з мазгамі, і я паставіла Антона Чэхава, таму што мне вельмі падабаецца, як ён думаў і пісаў… А на пятае – трэба кагосьці мясцовага, для перчыку… Я паставіла на яго Вадзіма Пракоп’ева ўзору 2011 года, калі ён адкрыў клуб “Бландзінкі і брунеткі” і быў такі ўвесь бадзёры… Зараз ужо цяжэй, бо ён нагаварыў кучу гадасцяў пра сваіх былых калег, і ўжо амаль выпадае з гэтага спісу…