Апублікаваны індэкс свабоды прэсы-2023: Беларусь апусцілася на чатыры пазіцыі
Наша краіна з пункту гледжання свабоды прэсы па-ранейшаму знаходзіцца ў чырвонай зоне, гэта значыць сітуацыя характарызуецца як «вельмі дрэнная». У рэйтынгу, падрыхтаваным «Рэпарцёрамі без межаў» (RSF), Беларусь знаходзіцца на 157-м месцы з 180 (год таму займала 153-ю пазіцыю).
Умовы для журналістыкі лічацца дрэннымі ў сямі з дзесяці краін
Па традыцыі Індэкс свабоды прэсы штогод абнаўляецца 3 траўня — у Сусветны дзень свабоды друку. У ім ацэньваюцца ўмовы для працы журналістаў у 180 краінах.
У рэйтынгу за 2023 год адзначаецца, што ў 31 краіне сітуацыя ацэньваецца як «вельмі дрэнная», у 42 краінах — «складаная», а яшчэ ў 55 — «праблематычная». У той жа час характарыстыку «добрая» ці «даволі добрая» атрымалі 52 краіны.
Умовы для журналістыкі лічацца дрэннымі ў 7 з 10 краін і здавальняючымі толькі ў 3 з 10, адзначаюць «Рэпарцёры без межаў».
RSF падкрэслівае негатыўнае ўздзеянне вайны ва Украіне, якая дазволіла пачаць заключную аперацыю па зачыстцы расійскага медыяландшафту ў 2022 годзе.
— Цень расійскай агрэсіі навісла над усім рэгіёнам, асабліва гэта прыкметна ў Беларусі, якая знаходзіцца пад кантролем Расіі, — акцэнтуюць увагу «Рэпарцёры без межаў».
Беларусь знаходзіцца ў чырвонай зоне, займаючы 157‑е месца паміж Палестынай і Нікарагуа. Ніжэй нашай краіны — Турцыя, Куба, М’янма, Кітай, Расія і іншыя краіны. У параўнанні з мінулым годам РБ апусцілася на чатыры пазіцыі (у 2022‑м займала 153‑е месца).
Лепшыя і горшыя
Сёмы год запар на 1‑м месцы індэкса застаецца Нарвегія. На 2‑м і 3‑м — Ірландыя і Данія, адпаведна. У пяцёрку краін з найлепшымі паказчыкамі таксама ўвайшлі Швецыя і Фінляндыя.
Аўтсайдарамі рэйтынгу сталі выключна азіяцкія краіны: В’етнам (178‑е месца), які паспяхова закрыў сезон палявання на незалежных журналістаў і каментатараў; Кітай (179‑е месца), які з’яўляецца найбуйнейшай у свеце турмой для журналістаў і адным з вядучых экспарцёраў прапагандысцкага кантэнту; і, што не здзіўляе, Паўночная Карэя (180‑е месца).
— Сусветны індэкс дэманструе вельмі высокую валацільнасць існуючых сітуацый, са значнымі ўздымамі і спадамі, беспрэцэдэнтнымі зменамі, — пракаментаваў вынікі генеральны сакратар RSF Крыстаф Дэлуар. — Гэтая нестабільнасць з’яўляецца следствам падвышанай у многіх краінах агрэсіўнасці ўладаў і росту колькасці праяў варожасці да журналістаў як у сацыяльных сетках, так і ў рэальным жыцці. Нестабільнасць таксама з’яўляецца следствам росту індустрыі вытворчасці сімулякраў, якая фармуе і распаўсюджвае дэзінфармацыю, а таксама дае інструменты для яе вытворчасці.
Трывожная тэндэнцыя: размыванне мяжы паміж журналістыкай і дэзінфармацыяй
Паводле ацэнак RSF, у 118 краінах палітычныя дзеячы або рэгулярна, або сістэматычна ўцягнутыя ў маштабныя кампаніі па дэзінфармацыі ці прапагандзе. Межы паміж сапраўдным і ілжывым, рэальным і штучным, фактам і артэфактам становяцца размытымі, што ставіць пад пагрозу само права на інфармацыю.
З трывожных тэндэнцый «Рэпарцёры без межаў» называюць рост папулярнасці штучнага інтэлекту, які «пераварвае кантэнт, каб выдаць кампіляцыі, што не вылучаюцца строгасцю і пэўнасцю».
Таксама арганізацыя звяртае ўвагу на бітвы прапаганды, кажучы пра сітуацыю ў Расеі (164‑е месца ў рэйтынгу):
— Масква ў рэкордныя тэрміны стварыла новы медыяарсенал для насаджэння крамлёўскага дыскурсу на акупаваных тэрыторыях Украіны, у той час як магутны ціск быў аказаны на незалежныя расейскія СМІ, якія былі забароненыя, заблакаваныя і/або абвешчаныя «замежнымі агентамі».
ЗША (45‑е месца) знізіліся на тры пазіцыі. Амерыканскія рэспандэнты негатыўна ацанілі становішча журналістаў (недахопы мясцовай заканадаўчай базы, шырока распаўсюджаны гвалт), нягледзячы на ўсе намаганні адміністрацыі Байдэна.
А Еўропа названая рэгіёнам, дзе ўмовы для журналістыкі лічацца найбольш спрыяльнымі, асабліва ў краінах Еўрапейскага Саюза.
Чытайце яшчэ:
«Хайп падчас цэнзуры: свабода слова і этыка» — што нас стрымлівае і абмяжоўвае? Дыскусія ў Бабруйску
«Усё змяняецца хутчэй, чым мы маглі сабе ўявіць»: як выжыць у сацсетках сёння і што чакае нас заўтра
Даклад Freedom House «Свабода ў Сеціве 2021»: Найбольшае пагаршэньне — у Беларусі, М’янме і Ўгандзе