Аб прастрэленай назе і ўцёках праз балота: у Германіі вышла кніга пра беларусак

Невыпадковая аўтарка

Дарота Данілевіч – нямецкая журналістка і пісьменніца польскага паходжання. Доўгі час працавала журналісткай на радыё. Сям’я бацькоў Дароты эмігравала з Польшчы ў Германію, калі яна была яшчэ дзяўчынкай. Дарота – маці дваіх дзяцей. Яе старэйшы сын, Ян, невылечна хворы і мае цяжкую ступень інваліднасці. Яму прысвечана адна з кніг Дароты — “Дарога Яна”. 

“Не баюся складаных тэмаў, — расказвае Дарота. — Мяне яны не забіваюць. Можа таму, што сама перажыла складаную гісторыю хваробы сына».

«Мне ўдалося не зламацца, не страціць сябе, яшчэ і навучыцца з гэтай гісторыі, як адшукаць сілы каб дапамагчы яму і сваёй сям’і, сваіму другому дзіцяці. Праз такі досвед я ведаю, што у жанчынах ёсць моц, што не толькі я, але і мае гераіні, мае сёстры па духу, пражываючы складаныя рэчы, атрымліваць сілу ад іх. Ведаю, што гэта магчыма і на гэта гляджу, шукаю такога”, — дадае аўтарка.

Гераіні 9 гісторый Дароты Данілевіч — 10 беларусак і 1 беларус. Пяць аповядаў — пра людзей з Гродна. У кнігу увайшлі гісторыі дырэктаркі дзіцячага хоспіса Вольгі Вялічкі, журналісткі Ірыны Новік, студэнткі Маргарыты Шыша, сёстраў Жаны Захаркевіч і Надзеі Сцепанцовай, гісторыя Вольгі Каракінай, што чакала з турмы палітвязня Дзмітрыя Фурманава.
Таксама гераінямі кнігі сталі журналістка Наталля Лубнеўская, палітык Вольга Кавалькова, студэнтка Дыяна Ігнаткова, дэфектолаг Іна Трусава. 

Чаму “Белы спеў”?

“Не ведала, як знайсці сваіх гераінь, ці згодзяцца са мною размаўляць, ці захочуць назваць свае імёны. Канечне, думала пра іх бяспеку, — узгадвае Дарота Данілевіч пра пачатак працы над кнігай. – Але яны даволі хутка знайшліся і ўсе пагадзіліся гаварыць адкрыта”.

З кожнай гераіняй кнігі аўтарка сустрэлася асабіста.

“Падчас тых спатканняў адбывалася нешта большае, чым проста задаванне пытанняў і атрыманне адказаў. У пэўныя моманты жанчыны пачыналі расказваць не толькі пра выбары і пратэсты. Яны ўспаміналі сваіх блізкіх, дом, тое, за што змагаліся ў Беларусі, якія мары спраўдзіліся ці не збыліся, як пакідалі радзіму і шукалі сябе ў эміграцыі”.

 “Раней не было псіхолагаў, не было тэрапіі. Быў гэты белы спеў, што дапамагаў жанчынам адпусціць цяжкія перажыванні, паспяваць у адзіноце ці разам, каб на сэрцы стала лягчэй. Мне хацелася, каб гэтыя гісторыі, як белы спеў, голасна прагучалі на ўвесь свет”, — кажа аўтарка. — Хацелася праз апавяданні даць партрэт беларусак – не асобнай жанчыны, але розных, з рознымі лёсамі, у розным узросце, якія падчас рэвалюцыі аказаліся ў пратэстным руху”.  

Меркаваннем Данілевіч, “беларускі ў апошнія гады паказалі сябе найбольш адважнымі жанчынамі Еўропы. Зараз побач з імі паўсталі і ўкраінкі. Але кніга пра беларусак, бо пісалася яшчэ да вайны”.  

Калі доўга жывеш пры дэмакратыі, забываешся на прывілеі

Беларускія пратэсты Дарота Данілевіч называе “шляхетнымі, прыгожымі, далікатнымі, негвалтоўнымі і вынаходлівымі”. “У сваёй кнізе «Дарога Яна» я пішу пра ідэю эмпатычнай рэвалюцыі, якая, на думку амерыканскай філосафакі Доны Хэтуэй, павінна стаць апошняй рэвалюцыяй. Таму што толькі эмпатычная рэвалюцыя не з’ядае сваіх дзяцей. І менавіта вы, беларусы і беларускі, самі таго не ведаючы, па-мойму, паказалі спробу такой рэвалюцыі”.

На пытанне, чаму ў Германіі, цалкам дэмакратычнай краіне, патрэбна такая кніга, аўтарка кажа:

Тое, як у беларускіх пратэстах лідары ішлі ўслед за людзьмі, а людзі здолелі самаарганізавацца – найгоршая абраза для дыктатуры.

«Вашы спробы стварыць у дзяржаве дэмакратычныя структуры паказваюць дэмакратыю з нуля, дэманструюць яе сапраўдны сэнс. Пра гэта варта нагадваць людзям у вольных краінах – бо нічога не бывае назаўжды, усё можа змяніцца». 

Адкрыць для Захаду жанчын Усходняй Еўропы

“Гэта кніга дае шмат эмоцый, а праз іх таксама можна навучыцца рэчам, якія не магчыма перажыць на ўласным досведзе ці нават уявіць людзям з вольных краінаў”, — расказвае Данілевіч. — Другая задача кніжкі – даць людзям іншы позірк на Усход Еўропы. Зараз важна расказваць, што там адбываліся і адбываюцца важныя рэчы, што там жывуць жанчыны, якія могуць змяняць свет да лепшага, а пра якіх па-ранейшаму пішуць вельмі мала».

Шчыра сказаць, для многіх немцаў свет сканчаецца на мяжы з Польшчай. І раптам — у поле зроку патрапіла Беларусь.

«Хай не скончылася справа перамогай, але Беларусь стала бачнай. Потым Украіна паказала, чаго вартая. Пратэсты жанчын Польшчы таксама прыцягнулі ўвагу цэлага свету», — дадае аўтарка. І працягвае:

«Мы назіраем, што з’явілася новая якасць дзейнасці жанчын Усходняй Еўропы, каторую трэба паказаць. Падаецца, гэта можа абудзіць людзей на Захадзе. Гэта наш шанец, гэта адкрытае акно каб пусціць свежае паветра, паказаць што  Усходняя Еўропа – гэта не пустыня, а еўрапейская і святовая якасць людзей. Спадзяюся, што “Белы спеў” здолее гэта акно адчыніць”.