Вадзім Мажэйка: Джынса за чорную ікру

Маштабныя прэс-туры расійскіх медыя ў Беларусь, арганізаваныя на прэзідэнцкім узроўні, сталі традыцыяй. За няпоўныя 25 год кіравання беларускага лідара такіх прэс-тураў ладзілася ўжо 14. На некалькі дзён з насычанай праграмай запрашаюць пад сотню расійскіх журналістаў, блогераў, экспертаў, пераважна рэгіянальных.

Традыцыя шчыльных кантактаў з Расіяй і расійскімі рэгіёнамі, у тым ліку праз медыя, мае карані ў часах размоў пра інтэграцыю пры Ельцыне. Калі малады беларускі кіраўнік мог марыць пра магчымасць асесці ў Крамлі, а таму быў заклапочаны сваім рэйтынгам у Расіі (пра гэта распавядае, напрыклад, Валер Карбалевіч у сваёй кнізе “Аляксандр Лукашэнка. Палітычны партрэт”). Сёння мы бачым, што інтэграцыя становіцца пасткай, у якую беларускі кіраўнік ужо не надта імкнецца: згадкі расійскім бокам хаўрусніцкіх пагадненняў 1999 года вымушаюць яго казаць пра “сур’ёзную рэвізію Беларусі на прадмет незалежнасці”.

Таму і прэс-туры выконваюць ужо іншую ролю: узмацненне мяккай сілы Беларусі ў расійскім грамадстве, уплыў на двухбаковыя адносіны незалежных дзяржаў. Але ёсць пытанні: наколькі гэтыя прэс-туры эфектыўныя, ці ўплыў адпаведны выдаткам?

У якім дзесяцігоддзі вы апошні раз чыталі ЖЖ?

Як вынікае з заяваў саміх удзельнікаў апошняга прэс-туру, запрашэннямі займаецца беларуская амбасада ў Расіі.

Можна толькі здагадвацца, якімі крытэрамі яна кіруецца, бо сучасных уплывовых медыя накшталт “Медузы” альбо “Дождя” (які глядзіць і сам Лукашэнка) у такіх прэс-турах не ўбачыць. За прагрэсіўнасць можна было б прыняць запрашэнне блогераў, але нават самыя заўважныя з іх прадстаўлялі платформу Live Jour­nal.

Так, ЖЖ у 2018 годзе, Карл! Дзіўна, што не запрашаюць нікога з MySpace, ICQ ды FidoNet. Безумоўна, не складана ўваходзіць у нейкія топы на платформе, якая парасла павуціннем і болей падобная на археалагічны выкапень. Напрыклад, калінінградскі блогер Андрэй Румянцаў займае 1987 месца ў агульным рэйтынгу карыстальнікаў ЖЖ. Яшчэ адзін удзельнік прэс-туру “Прамблогер №1” Ігар Ягубкаў — 246‑е. Пры гэтым у яго 1501 сябар і 72 падпісанты; у спадара Румянцава — і таго меней: 735 сябраў і 29 падпісантаў. Якая ступень уплыву на расійскае грамадства ў такіх медыязорак?

Выбар платформы і ахоп аўдыторыі — гэта асабістая справа расійскіх рэгіянальных блогераў, пакуль іх не пачынаюць вазіць за кошт беларускіх падаткаплацельшчыкаў. А як прызнаецца ўдзельнік прэс-туру, галоўны рэдактар “Владимирских ведомостей” Ігар Яфрэмаў, “трансфер Владимир-Москва-Владимир оплачивал сам — все остальные расходы взяла на себя принимающая сторона”. То бок мы з вамі.

Публічнай інфармацыі пра абъём бюджэтных выдаткаў на прэс-туры расійскіх медыйшчыкаў няма (прыблізныя падлікі Naviny.by — ад 100 500 BYN толькі на апошні з іх). 

Цяжкая праца за ежу

Можа быць, сакрэт запрашэння ЖЖ-блогераў і іншых дзіўнаватых медыйшчыкаў у тым, што сапраўды ўплывовыя персоны проста не ездзяць на такія мерапрыемствы ад беларускай амбасады. Бо гасціннасць даводзіцца адпрацоўваць: як піша блогер Румянцаў, “второй отрицательный момент — это сверх напряженный график работы в пресс-туре … Работать приходилось так, что 3 дня из 4‑х я спал ночью буквально по 2,5 часа. Уже в 5 утра приходилось быть свежим и опрятным, с зарядом бодрости на весь рабочий день”.

У адкрытых крыніцах няма інфармацыі, ці выстаўляліся арганізатарамі прэс-туру нейкія ўмовы адносна колькасці і аператыўнасці выхаду матэрыялаў. Аднак той жа Румянцаў піша, што падчас прэс-туру атрымаў вялікі досвед: “умение с ходу выдавать оперативный качественный контент в день мероприятия и вскоре видеть свои статьи в пабликах МИДа, местных новостных интернет-порталах и т. д.”

Частуюць падчас такой працы журналістаў як след. Тут вам і яблычны сок без цурку, і чорная ікра. Яна Вікулава з “Кубанских новостей” распавяла пра прэзідэнцкія падарункі: “картина с пейзажами Беларуси, шоколад «Президент» и бутылка водки с портретом Батьки”. А блогер Ігар Ягубкаў пісаў нават самаіранічна (аўтарская арфаграфія і пунктуацыя захаваныя): “Да, мы, блогеры такие, работаем за еду 🙂 А так я всё больше влюбляюсь в #РеспубликаБеларусь, тут очень вкусно принимают. Мясо-молоко, просто огонь!”

Жарты-жартамі, але грунтоўных матэрыялаў з крытычным поглядам на Беларусь па выніках прэс-туру не адшукаць. Большасць — пахвальба, бясконцыя кампліменты і пазітыў без абгрунтавання. Карацей, тыповая джынса. На медыйным слэнгу тых, чыё меркаванне можна так лёгка набыць, завуць фуршэтнымі журналістамі. Так, усе мы людзі, і на асабістым узроўні можа быць прыемна, калі цябе пасля доўгай прэс-канферэнцыі пачаставалі смачнай ежай, а пераезды падчас прэс-тураў былі на сучасным транспарце. Аднак гэта ўсё не ўплывае на сутнасць якасных тэкстаў годных журналістаў з сур’ёзных выданняў, а толькі на такіх і варта выдаткоўваць сродкі.

Раскоша альбо бартэр

Дарэчы, пра чорную ікру і выдаткі. Як заўважыла “Наша Ніва”, госці прэс-тура частаваліся чорнай ікрой са слоікаў вагой 250 грамаў, кожны з іх каштуе 575 BYN. Але ці былі гэтыя грошы выдадткаваныя з бюджэту на частаванне расійскіх журналістаў? Бо гэта той самы вытворца, пра якога я ўжо ўзгадваў раней у калонцы. Ці не мог гэта быць бартэр: газета Адміністрацыі прэзідэнта бязвыплатна спявала дыфірамбы прыватнай фірме, якая арганізавала кармленне далікатэсам удзельнікаў прэс-туру?

Шчыра кажучы, абодва варыянты выглядаюць так сабе. Чорная ікра — настолькі дарагі прадукт, што нават цяжка прывесці гіпербалізаваны прыклад, чым частаваць у прэс-туры было б даражэй. Не надта рацыянальныя бюджэтныя выдаткі, калі гэта яны. Але ж і быць піяршчыкам камерцыйнай установы за ежу — такая сабе роля для афіцыйнай газеты.

Зрэшты, не здзіўлюся, калі хто з уладных структураў не зразумее майго абурэння. Маўляў, даў добры вытворца ікру на частаванне замежных журналістаў, а наш айчынны журналіст пра яго напісаў добры артыкул, што тут такога? То не дзіва, калі людзі з такім мысленнем не разумеюць, што прасоўваць краіну праз джынсу фуршэтных журналістаў і блогераў з архаічнага ЖЖ — марная справа.