Маці Паўла Шарамета: Я зразумела, што справа не будзе раскрытая. Вось і ўсё

Журналіста і стваральніка сайта «Беларускі Партызан» забілі ў Кіеве два гады таму. Аўтамабіль, у якім ён ехаў на працу, узарвалі. Расследаванне забойства прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка назваў «справай гонару».

Праз два гады забойства не раскрытае, заказчыкі не названыя, выканаўцы не знойдзеныя. І пра справу Шарамета пачынаюць забываць. Журналісты «Грамадскага» падчас расследавання высветлілі, што за кватэрай Паўла сачылі, і да гэтага спрычыніўся былы супрацоўнік Службы бяспекі Украіны. Але афіцыйных каментарыяў з боку СБУ не паступіла.

У гадавіну смерці Паўла Шарамета Еўрарадыё сустрэлася ў Мінску з яго маці, каб паразмаўляць пра два гады без Паўла, праведзенае расследаванне, сустрэчу з Пятром Парашэнкам і справядлівасць.

— Людміла Станіславаўна, прайшло два гады з гібелі Паўла, як вы сябе адчуваеце?

— Як у першы дзень. Нічога не змянілася. Як і ў першы дзень, калі даведалася, што ён загінуў.

— Якія гэта пачуцці?

— Якія гэта могуць быць пачуцці? Пачуццё вялікай страты. Страты твайго самага блізкага чалавека, свайго дзіцяці.

— Ці змянілася ваша жыццё за гэтыя два гады?

— Знешне не, вядома. Усё засталося ранейшым. Адзінае, я ўжо сышла з працы, таму што ўзрост, таму што стамілася. Хоць вельмі ўдзячная сваім супрацоўнікам, кіраўніку, які зрабіў усё, каб я як мага даўжэй працавала. А ўнутрана, вядома, змянілася. Такое ўражанне, што я жыву ў нейкім вакууме. Усё, што адбываецца, праходзіць міма мяне, а я ў надзьмутай мыльнай бурбалцы, і толькі сузіраю паток жыцця і людзей і тое, што вакол.

— Цяпер ёсць нешта, што вас падтрымлівае ўнутрана? У вас ёсць нейкая крыніца радасці?

— Калі я засталася жыць, значыць, гасподзь для чагосьці пакінуў мяне. Я рада за сваіх унукаў [у Паўла Шарамета двое дзяцей: Лізавета і Мікалай. — Еўрарадыё], я рада за іх поспех, я рада, што яны такія таленавітыя, разумныя людзі. Рада, што ў іх усё добра, таму што гэта таксама маё жыццё, гэта частка майго жыцця. Радуюся сваім блізкім і вельмі ўдзячная сваім родным і сябрам, якія мяне ўсяляк падтрымліваюць. І проста людзі, тыя, якіх я мала ведаю, але я бачу ад іх вельмі шмат цяпла і адчуваю гэта.

— Вы казалі, што двойчы сустракаліся з прэзідэнтам Украіны Пятром Парашэнкам. Вы можаце расказаць, што было на гэтых сустрэчах, пра што вы размаўлялі?

— Так, мы двойчы сустракаліся. Гэта былі такія, вядома, няпростыя сустрэчы для мяне і, я думаю, што і не толькі для Парашэнкі, але і для ўсіх адказных за следчы працэс. Я пачула ад іх толькі жаданне раскрыць гэтую справу, што гэта справа іх гонару. І ў Пятра Аляксеевіча таксама — ён увесь час казаў: «Гэта справа майго гонару, і я сапраўды хачу, каб яе раскрылі». Я яму веру.

— Як вы думаеце, чаму тады цяпер такая сітуацыя, што не зрушваецца нічога з месца, хоць прэзідэнт краіны казаў вам такія рэчы?

— Не ведаю. Можа быць, нізкі ўзровень прафесіяналізму. Можа быць, вельмі складаная справа, як яны кажуць, і складана раскрыць. Мне хочацца верыць, што нешта ўсё-такі будзе і гэта, можа быць, справа часу. І хацелася б дажыць.

— А цяпер вы працягваеце кантактаваць з украінскімі чыноўнікамі?

— Не.

— Наогул?

— У нас ёсць адвакат, з якім я адзін раз сустракалася, і яго прысутнасць, і яго высокае прафесійнае імкненне да працы ў гэтай справе, мне дае надзею.

— Вас трымаюць у курсе расследавання?

— Не.

— Гэта значыць, вы кантактуеце толькі праз адваката?

— І тое, я з ім бачылася адзін раз.

— А як даўно?

— Даўно, мне цяжка сказаць, гэта было не менш чым паўгода таму, калі не болей.

— Як вы думаеце, чаму забойцы Паўла яшчэ не знойдзеныя?

— Не ведаю. Мне не хацелася б, у сувязі з тым, што ў іх альбо не атрымліваецца, ці ёсць нейкія іншыя прычыны для таго, каб не раскрываць гэтую справу, мне не хацелася, каб пацярпеў хто-небудзь нявінны. Каб паказаць, што вось, мы раскрылі гэтую справу, а на самай справе… Таму што такія прэцэдэнты ёсць. Не ва Украіне. Я не веру, што з Нямцовым вось так вось, і што заказчык невядомы.

— А ў вас не ўзнікае думкі, што нехта можа быць у гэтым зацікаўлены?

— Ну калі яго ўзарвалі, то, вядома, у гэтым хтосьці зацікаўлены. Мне проста цікава, хто ж гэты чалавек, хто так баяўся. Я ўжо пра гэта казала, я жыву з гэтым. Як трэба было баяцца і ненавідзець майго сына, каб узяць, і вось так, зверскім чынам, пазбавіць жыцця.

— Як вы думаеце, а што трэба зрабіць Украіне, для таго, каб расследаванне пайшло хутчэй і больш вынікова?

— Я не ведаю. Толькі воля. Мне здаецца, што толькі воля. Дакладней, жаданне раскрыць гэтую справу.

— Як цяпер вашы ўнукі, як яны адаптаваліся да гэтай сітуацыі?

— Хіба можна да гэтай сітуацыі адаптавацца? Яны жывуць з гэтай стратай. Ім, вядома ж, не хапае бацькі. Яны ўсе былі вельмі дружныя і любілі бацьку.

— Калі вы збіраецеся, што вы пра яго ўспамінаеце? Можа быць, ёсць нейкі самы яркі успамін?

— У мяне ўсё ўспаміны яркія, ад нараджэння яго, ад таго, як ён нарадзіўся: вельмі прыгожа, з паднятай рукой, і мне сказалі, што ён прасалютаваў гэтаму жыццю. З гэтага моманту. Я вельмі любіла яго, а як інакш? Бацькі па-іншаму не могуць.

— Скажыце, а якой бы вы хацелі справядлівасці?

— Што значыць, «якой справядлівасці»?

— Калі забойцаў знойдуць, чаго б вы для іх хацелі?

— Вы ведаеце, няма майго сына. І мне не так важна, што з імі там будзе. Па законе. Калі існуе закон у гэтай краіне, і калі ён працуе, то згодна з законам. Мне чужога жыцця не трэба.

— А калі казаць аб прызнанні яго заслуг, ці думалі вы, можа быць, прэмію заснаваць? У Беларусі або ва Украіне.

— Я не ведаю, як ва Украіне. У Беларусі існуе яго сайт, заснавальнікам якога ён з’яўляўся, «Беларускі партызан». Гэта яго праект, гэта справа яго, частка яго жыцця. І гэта вельмі добра. У Польшчы заснаваны фонд імя Паўла Шарамета ў падтрымку і абарону журналістаў Расіі, Украіны, Беларусі і Польшчы. Па-мойму, Расія там таксама гучыць. Ён ужо заснаваны, усе дакументы ёсць, цяпер трэба працаваць. А ва Украіне, па-мойму, у мінулым годзе уручалі нейкаму журналісту прэмію імя Паўла Шарамета. Я не ведаю канкрэтна, але мне здаецца, я пра гэта чула.

— Скажыце калі ласка, вы глядзелі расследаванне, якое рабіла «Грамадскае»?

— Так, вядома. Гэта, я лічу, адзін з самых… можа быць, таму што я не чытала справу… А фільм? Вядома, я вельмі ўдзячная стваральнікам. Людзям, якія прарабілі вялікую, сур’ёзную, я і бы сказала з сённяшніх пазіцый, небяспечную працу. Але яны гэта зрабілі адкрыта і вельмі прафесійна.

— Але чаму журналісты змаглі правесці такую ​​працу, а людзі, якія вялі следства…

— Вось гэта пытанне не да мяне. Ёсць такое пытанне, але я на яго не адкажу.

— З Пятром Парашэнкам вы сустракаліся пасля або да?

— І да, і пасля. І я не казала пра гэты фільм.

— І ён не згадваў?

— Не. Я адзінае што спытала: «Вы — гарант, кажаце пра тое, што гэта справа вашага гонару, і хочаце, каб гэтая справа была расследаваная. А вось спадар Авакаў сказаў, што гэта вельмі сур’ёзная справа, і яна адносіцца да тых 7% спраў, якія наогул не раскрываюцца». Вось што гэта значыць, я так і не зразумела. Гэта значыць, я зразумела, што гэта справа проста не будзе раскрытая. Вось і ўсё.

— Але, калі журналісты змаглі такога дамагчыся, яны нават вылічылі нумар машыны…

— Так, а вось гэта ўжо да следчых, да генеральнага пракурора, пракуратуры, якія павінны былі б адказаць на ўсе пытанні. Яны казалі: «Так, мы праводзілі, што вось машына, і той чалавек, які там быў. Гэта быў ахоўнік кагосьці. Але наогул, гэта выглядае несур’ёзна. На мой погляд, хоць, я не прафесіянал.

— А цяпер у вас ёсць канкрэтныя пытанні, якія б вы хацелі задаць?

— Не хачу наогул! Не хачу наогул больш з імі нешта абмяркоўваць! Не хачу!

— А чаму?

— Таму што не хачу!

— То бок, вы ўпэўненыя, што яны проста не раскрыюць яе? Таму прынцыпова?

— Не, проста цяпер ужо ў мяне няма да іх пытанняў.

— Чаму?

— Ну гэта рытарычнае пытанне! Чаму вы не раскрываеце справу майго сына? І што яны мне адкажуць? Што гэта справа іх гонару, яны імкнуцца! Але яны не могуць.